ยาถ่ายพยาธิอันตรายไหม ซื้อกินเองได้เหรอ ? ใครสงสัยว่าตัวเองมีพยาธิ แฝงอยู่ในร่างกาย แล้วอยากซื้อยาถ่ายพยาธิมากิน ต้องรู้ให้ชัวร์ ! ได้ยินบางคนบอกว่ากินยาถ่ายพยาธิทุกปี เลยอดสงสัยไม่ได้ว่า เราสามารถซื้อยาถ่ายพยาธิกินเองได้ไหม ยิ่งเป็นคนที่ชอบกินอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ แล้วมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้องบ่อย ๆ หรือรู้สึกหิวตลอดเวลาแต่กลับผอมลงเรื่อย ๆ คงมีจิตตกกับสุขภาพ ตัวเองอยู่บ้างล่ะว่ามีพยาธิในร่างกายหรือเปล่า เอาเป็นว่าก่อนจะไปซื้อยาถ่ายพยาธิมากินเอง อยากชวนทุกคนมาทำความเข้าใจตรงนี้ก่อนค่ะ ก่อนอื่นมาเช็กอาการของพยาธิกันก่อน โดยคนที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิมักมีประวัติการกินอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ เช่น ก้อยดิบ ซอยจุ๊ แหนมหมู ปลาร้าดิบ กุ้งน้ำจืด หรือกินผักสดที่ล้างไม่สะอาด ดื่มน้ำที่มีการปนเปื้อนไข่พยาธิ โดยเฉพาะกลุ่มพยาธิไส้เดือน พยาธิใบไม้ พยาธิเส้นด้าย พยาธิตัวตืด ที่พบในคนบ่อย ๆ ดังนั้น ลองสังเกตอาการตามนี้ดูว่าเข้าข่ายมีพยาธิในร่างกายหรือเปล่า อาการพยาธิในระบบทางเดินอาหาร : หิวบ่อยกว่าปกติ คลื่นไส้-อาเจียนหลังกินอาหาร น้ำหนักลด ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องเสียสลับท้องผูก บางครั้งอาจพบพยาธิหรือปล้องพยาธิปนออกมากับอุจจาระ หากมีพยาธิเส้นด้ายมักมีอาการคันบริเวณทวารหนักโดยเฉพาะในตอนกลางคืน อาการพยาธิไชอยู่ใต้ผิวหนัง : มีผื่นคัน ผื่นลมพิษ ผิวหนังบวมแดง หรือมีรอยนูนเป็นทางเดินของพยาธิและย้ายที่ไปเรื่อย ๆ มักเป็นพยาธิตัวจี๊ด หรือพยาธิปากขอ หากไชไปที่กล้ามเนื้อจะมีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ บางคนอาจมีไข้ อาการพยาธิไชไปที่สมอง : ปวดศีรษะอย่างรุนแรง กินยาแก้ปวดไม่หาย คลื่นไส้ อาเจียน ตาพร่ามัว ความดันในกะโหลกศีรษะสูงขึ้น บางคนอาจมีอาการแขน-ขาอ่อนแรง ชาตามร่างกาย พูดลำบาก และชัก อาการพยาธิในปอด : เจ็บแน่นหน้าอก ไอเรื้อรัง มีเสมหะปนเลือด หายใจลำบากเมื่อออกแรงหนัก ๆ อาการพยาธิในตับ : เจ็บหรือปวดท้องบริเวณชายโครงขวา คลำพบตับที่โตขึ้น หรือรู้สึกแน่นท้องมากขึ้น ตาเหลือง ตัวเหลือง ปัสสาวะสีเข้มขึ้น อุจจาระสีซีดลง ยาถ่ายพยาธิมีหลายประเภท การจะเลือกใช้ยาชนิดไหนจึงต้องขึ้นอยู่กับชนิดของพยาธิที่ตรวจพบ โดยยาถ่ายพยาธิที่ใช้บ่อยมีดังนี้ อัลเบนดาโซล (Albendazole) : เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อพยาธิตัวกลมหลายชนิด เช่น พยาธิไส้เดือน พยาธิปากขอ พยาธิแส้ม้า และพยาธิเข็มหมุด รวมถึงพยาธิตัวตืดและพยาธิใบไม้บางชนิดด้วย มีชื่อทางการค้า เช่น อัลเบน, อันซอล เป็นต้น แต่ห้ามใช้กับสตรีมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร รวมถึงผู้ที่มีประวัติการชักหรือเป็นโรคตับ มีเบนดาโซล (Mebendazole) : เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อพยาธิตัวกลมและพยาธิตัวตืด เช่น พยาธิเส้นด้าย พยาธิไส้เดือน พยาธิปากขอ มีชื่อทางการค้า เช่น ฟูกาคาร์, เบนดา, มีเบน เป็นต้น แต่มีข้อควรระวังคือ ห้ามใช้กับสตรีมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร เด็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ และผู้ที่เป็นโรคตับ ไพแรนเทล พาโมเอต (Pyrantel Pamoate) : มีชื่อทางการค้า เช่น คอมแบนทริล ใช้รักษาพยาธิไส้เดือน พยาธิปากขอ พยาธิเส้นด้าย ออกฤทธิ์โดยทำให้พยาธิเป็นอัมพาต ไม่สามารถเกาะผนังลำไส้ได้ จึงถูกขับออกมาทางอุจจาระ ควรระวังการใช้ยานี้กับหญิงตั้งครรภ์ รวมถึงเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 2 ขวบ นิโคลซาไมด์ (Niclosamide) : ออกฤทธิ์ฆ่าพยาธิตัวตืดเกือบทุกชนิด ทั้งพยาธิตืดวัว พยาธิตืดหมู พยาธิตืดปลา พยาธิตืดแคระ โดยทำให้พยาธิตายแล้วขับออกทางอุจจาระ มีชื่อทางการค้า เช่น โยมีซาน, ทาพาไซด์ เป็นต้น ข้อควรระวังคือ ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ พราซิควอนเทล (Praziquantel) : มีชื่อทางการค้า เช่น บิลทริไซด์, พราควานเทล เป็นต้น เป็นยาที่ออกฤทธิ์ได้ดีกับพยาธิตัวตืดและพยาธิใบไม้เกือบทุกชนิด เช่น พยาธิใบไม้ในตับ พยาธิใบไม้ในปอด โดยทำให้กล้ามเนื้อของพยาธิกระตุกและเป็นอัมพาตแล้วตายไป อย่างไรก็ตาม หญิงมีครรภ์ ให้นมบุตร และเด็กอายุต่ำกว่า 4 ขวบ ไม่ควรใช้ยาชนิดนี้ ไอเวอร์เมคติน (Ivermectin) : ใช้รักษาพยาธิสตรองจิลอยด์ พยาธิไส้เดือน และพยาธิตัวจี๊ด แต่ห้ามใช้ยาในหญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร และเด็กอายุต่ำกว่า 5 ขวบ รวมถึงคนที่กำลังรับประทานยาวาร์ฟาริน แม้ยาถ่ายพยาธิบางชนิดสามารถหาซื้อได้เองตามร้านขายยา แต่ไม่แนะนำให้ซื้อมากินเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนนะคะ เพราะอาจมีความเสี่ยงในเรื่องต่อไปนี้ เนื่องจากยาถ่ายพยาธิมีหลายชนิด แต่ละชนิดออกฤทธิ์กับพยาธิที่แตกต่างกัน และพยาธิบางชนิดไม่ได้อาศัยอยู่ในระบบทางเดินอาหาร จึงไม่สามารถขับถ่ายออกมาด้วยยาถ่ายพยาธิได้ ดังนั้น การกินยาผิดชนิดอาจจะไม่ช่วยกำจัดพยาธิ การใช้ยาที่ไม่ถูกต้องอาจทำให้พยาธิหลุดเข้าไปในอวัยวะอื่น ๆ โดยเฉพาะพยาธิตัวตืด ถ้าไม่ได้กินยาระบายหลังจากกินยาถ่ายพยาธิตัวตืดภายใน 2 ชั่วโมง อาจทำให้ตัวอ่อนของพยาธิที่ออกจากไข่ชอนไชไปสะสมตามอวัยวะต่าง ๆ เช่น ปอด สมอง ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต นอกจากต้องกินยาให้ถูกกับโรคพยาธิแต่ละชนิดแล้ว ยังต้องกินยาในขนาดและระยะเวลาที่เหมาะสมตามอายุ น้ำหนักตัว และชนิดของพยาธิ การกินยามากเกินไปอาจเกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย ในขณะที่หากกินยาน้อยเกินไปก็ไม่สามารถกำจัดพยาธิได้หมด ยาถ่ายพยาธิบางชนิดอาจมีอาการข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ มีผื่นขึ้น แพ้ยา ซึ่งอาจรุนแรงในบางราย หรือยาบางชนิดเป็นอันตรายต่อเด็กเล็ก สตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร หรือผู้ที่มีโรคประจำตัวบางอย่าง เช่น ผู้ป่วยโรคตับ ไต จึงไม่ควรซื้อมากินเอง การกินยาถ่ายพยาธิมากเกินไป หรือกินไม่ถูกกับชนิดของพยาธิในร่างกาย อาจทำให้พยาธิดื้อยาและรักษายากขึ้น อาการน้ำหนักลด ผอมผิดปกติ หิวบ่อย อ่อนเพลีย ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน อาจไม่ใช่เกิดจากพยาธิก็เป็นได้ แต่เป็นสัญญาณของโรคอื่น ๆ ที่แฝงอยู่ เช่น โรคในระบบทางเดินอาหาร หรือเป็นสัญญาณเบื้องต้นของมะเร็ง การกินยาถ่ายพยาธิเองอาจทำให้ละเลยการตรวจวินิจฉัยที่จำเป็น และยิ่งทำให้อาการป่วยรุนแรงขึ้นกว่าจะได้รับการรักษาที่ถูกต้อง สิ่งที่ควรทำก่อนซื้อยามากินเองก็คือ ปรึกษาแพทย์ ซึ่งแพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกาย และถ้าสงสัยว่าเป็นพยาธิ แพทย์อาจให้ตรวจอุจจาระเพื่อหาไข่หรือตัวพยาธิ เพื่อระบุชนิดของพยาธิและให้ยารักษาได้อย่างตรงจุด แต่ในกรณีที่เราไม่ได้ป่วยจากการติดเชื้อพยาธิ แพทย์ก็จะได้หาสาเหตุของอาการป่วยและทำการรักษาต่อไปค่ะ ดังนั้น หากถามว่า ยาถ่ายพยาธิอันตรายไหม ? ถ้าซื้อมากินเองโดยแพทย์ไม่ได้สั่งยาให้ก็ถือว่ามีความเสี่ยงอยู่พอสมควร สิ่งที่ดีที่สุดคือ ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อให้แน่ใจว่าได้รับการวินิจฉัยที่ถูกต้อง และได้รับยารักษาที่ตรงตามอาการนะคะ รู้เรื่องพยาธิ อาการแบบไหนต้องสงสัยว่ามีพยาธิ ใช้ยาถ่ายพยาธิดีไหม ? พยาธิปอดหนู กินเมนูไหนเสี่ยงพลาดท่าพยาธิไชตา ทำตาบอดได้ ! คันก้น บริเวณรูทวาร เกิดจากอะไรได้บ้าง ใช่พยาธิไหม พยาธิในช่องคลอด ตกขาวมาก มีกลิ่นเหม็น อาการเช่นนี้อาจกำลังติดเชื้อ ! พยาธิสตรองจิลอยด์ โรคร้ายคร่าชีวิตโค้ชชื่อดัง ชอบเดินเท้าเปล่าระวัง ! ขอบคุณข้อมูลจาก : โรงพยาบาลธนบุรี ราษฎร์ยินดี, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, สภากาชาดไทย, สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (1), (2), ศูนย์การศึกษาต่อเนื่องทางเภสัชศาสตร์ สภาเภสัชกรรม
แสดงความคิดเห็น