หมอตีแผ่ความรู้ วัณโรค แค่นั่งอยู่ห้องเดียวกันแล้วคนป่วยไอหรือจาม ก็สามารถติดได้ ห่วงคนใกล้ชิด โรเบิร์ต สายควัน เตือนเพื่อนตลก ดาราที่เคยไปเยี่ยม รีบตรวจโรคโดยเร็ว
ภาพจาก Instagram ballyim_uri
จากกรณีการสูญเสียตลกชื่อดัง โรเบิร์ต สายควัน คงทำให้หลายคนตื่นตัวเกี่ยวกับเรื่องวัณโรคปอดมากขึ้น เพราะเจ้าตัวรักษามะเร็งปอดจนตรวจไม่พบแล้ว แต่กลับต้องเสียชีวิตอย่างรวดเร็วเพราะวัณโรค ล่าสุด (20 กันยายน 2563) เฟซบุ๊กเพจ หมอเวร ได้แชร์ความรู้เกี่ยวกับวัณโรค ซึ่งเป็นเชื้อที่ติดต่อกันง่ายมาก ๆ พร้อมเตือนคนใกล้ตัว เพื่อนตลก ดาราที่แวะเวียนไปเยี่ยมให้พบแพทย์เพื่อตรวจประเมินโรค เพราะคนที่ติดเชื้อส่วนใหญ่จะไม่แสดงอาการ
วัณโรค คือ เชื้อแบคทีเรีย ชื่อในวงการเรียกสั้น ๆ ว่า TB ติดต่อได้ผ่านระบบทางเดินหายใจเป็นหลัก เช่น ปอด หลอดลม หรือบริเวณหลังโพรงจมูกก็ได้ ซึ่งเชื้อตัวนี้มีขนาดที่เล็กมาก เลยทำให้แพร่กระจายได้โดยวิธี Airborne หรือติดกันได้ผ่านทางหายใจนี่แหละ คือถ้ามีคนเป็นวัณโรคนั่งอยู่ในห้องเดียวกันกับเรา แล้วเกิดไอจามขึ้นมา คนรอบข้างก็สามารถติดได้หมดเลย เพราะระยะแพร่กระจายมันฟุ้งกว่า Doplet มากอย่างที่บอก
ตัวเชื้อมันเอง เอาจริง ๆ ถือว่าค่อนข้างอ่อนแอต่อแสงแดดมาก เจอ UV ไม่เกิน 5 นาที ก็สิ้นซากแล้ว เวลาที่มันบุกรุกเข้ามาในร่างกายเรา ถ้าเราแข็งแรงดี เชื้อวัณโรคส่วนใหญ่เข้ามาแปบเดียวก็โดนภูมิคุ้มกันเราสอยเกลี้ยงแล้ว แต่ในมุมกลับกัน ถ้าร่างกายเราอ่อนแอมาก เชื้อวัณโรคมีแต่จะยิ่งเติบโตขึ้นเพราะภูมิคุ้มกันเราจัดการมันไม่ทันนั่นเอง
ฉะนั้น เรื่องสุขภาพมีผลต่อวัณโรคโดยชัดเจนนะ เราจึงเห็นข่าวคนรอบตัวบ่อยครั้งว่าคนที่รักษาตัวอยู่โรงพยาบาลนาน ๆ อาจเสี่ยงต่อการติดวัณโรคได้ง่ายเพราะมันแพร่อยู่ในอากาศ ฉะนั้น คนที่ร่างกายอ่อนแอ ภูมิในร่างกายจะกำจัดมันไม่ทันนั่นเอง ดังนั้น เราจึงเห็นผู้ป่วยติดเชื้อ HIV มักเสียชีวิตด้วยวัณโรคบ่อยครั้ง
แต่ทว่า หลังร่างกายเรารับเชื้อวัณโรคไปแล้ว ใช่ว่าอีกวันสองวันจะแสดงอาการเลย คนที่แข็งแรงหน่อยอาจใช้เวลาลากนานถึง 2 ปี กว่าจะแสดงอาการ แต่คนที่ร่างกายอ่อนแอ อาจใช้เวลาลุกลามในไม่กี่สัปดาห์เท่านั้น สำหรับคนที่อ่อนแอ เมื่อเชื้อเข้าสู่ร่างกายแล้ว ก็จะไปเกาะกินระบบทางเดินหายใจ หลักๆ ก็มุ่งเน้นไปที่ปอดก่อนเลย เชื้อวัณโรคจะลงหลักปักฐานที่จุดใดจุดหนึ่งของปอดก่อน จากเมื่อมันกินเนื้อปอดจนยุ่ยแล้วก็จะขยายอาณาเขตต่อไปเรื่อย ๆ จนกว่าร่างกายเราจะหายใจเองไม่ไหว และเสียชีวิตลงในที่สุด
วิธีเช็กอาการเบื้องต้น
- ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีการไอต่อเนื่อง รวมถึงมีเสมหะไม่หายสักที
- บางรายหนัก ๆ หน่อยอาจไอเป็นเลือดด้วย
- อาการเจ็บปอดหรือแน่นหน้าอก เป็นอาการที่อาจไม่พบทุกราย เพราะบางรายที่วัณโรคไปเกาะอยู่ในกลีบปอดส่วนลึกมาก ๆ กว่าจะแสดงอาการอีกที เชื้อก็ลุกลามไปใหญ่โตแล้ว ดังนั้น ไปตรวจที่โรงพยาบาลชัวร์ที่สุด
ปัจจุบันเราสามารถตรวจหาวัณโรคได้ 4 วิธีหลัก ได้แก่
1. การทำทูเบอร์คูลิน เป็นการเทสที่ผิวหนัง ใครที่มีเชื้ออยู่ผิวก็จะบวมแดงให้เห็น ซึ่งในไทยไม่ค่อยวิธีวิธีนี้เท่าไร เพราะคนที่เคยฉีดวัคซีนมาตรวจวิธีนี้ ผลก็ออกมาเป็นบวกได้เหมือนกัน ต้องตรวจด้วยวิธีอื่นต่ออีกทีอยู่ดี
2. การตรวจเลือด ตรวจหาเชื้อโดยตรง ซึ่งสามารถตรวจหาโรคได้แม้มีวัคซีนอยู่ในร่างกายก็ตาม
3. การเอกซเรย์ปอด วิธีนี้นิยมทำมากที่สุดเพราะใช้เวลาน้อย และแพทย์สามารถมองเห็นเนื้อเยื่อปอดที่ถูกทำลายโดยวัณโรคได้เลย
4. การตรวจเสมหะหาเชื้อวัณโรค นิยมเพาะเชื้อจากเสมหะเพื่อหาวัณโรคโดยตรง ปกติแล้วหากเอกซเรย์แล้วแพทย์พบความเสี่ยง ก็จะมาทำการเทสตัวนี้ต่อนั่นเอง
ภาพจาก Instagram ballyim_uri
ที่เล่าให้เห็นภาพความน่ากลัวมาทั้งหมด จะบอกว่าปัจจุบันวัณโรคหากเจอในระยะเริ่มต้น สามารถรักษาหายขาดได้ ไม่ต้องกลัว ฉะนั้น คนอย่างเรา ๆ ที่ไม่รู้ว่าวันหนึ่งเราเสี่ยงไปเจอใครมาบ้าง ถ้ามีอาการเข้าข่ายสงสัยก็ควรไปตรวจ หรือถ้ามีคนสนิทเป็นก็ควรไปตรวจกันให้หมด ตรวจสุขภาพประจำปีให้หมอได้เอกซเรย์ปอดก็ยังดี อย่างน้อยตรวจไม่เจอ ก็จะอุ่นใจไปได้อีกปีหนึ่ง หรือแม้ว่าตรวจเจอ หากเจอแต่เนิ่น ๆ ก็ยิ่งเพิ่มโอกาสในการรักษาหายให้สูงขึ้น
ภาพจาก Instagram ballyim_uri
