ภาพจาก กรมอนามัย
1. แมงดาจาน
2. แมงดาถ้วย หรือแมงดาไฟ
โดยลักษณะแมงดาถ้วยจะมีลำตัวโค้งกลม ขนาดโตเต็มที่ไม่เกิน 18 เซนติเมตร ตัวจะเล็กกว่าแมงดาจาน ลักษณะหางจะกลมและเรียบ ไม่มีสัน ไม่มีหนาม ผิวด้านบนมีขนสั้นสีน้ำตาลอมแดง
อย่างไรก็ตาม แมงดาถ้วยอาจไม่ได้มีพิษทุกตัว เฉลี่ยแล้วพบแมงดาถ้วยมีพิษราว ๆ 30% และพิษของแมงดาถ้วยส่วนใหญ่จะอยู่ในเนื้อและไข่แมงดาอยู่แล้ว ดังนั้น ถึงเอาเส้นเมาแมงดาออกก็อาจไม่รอดจากพิษแมงดา เพื่อความปลอดภัยจึงไม่แนะนำให้กินแมงดาถ้วยค่ะ
1. ชารอบปาก ลิ้น
2. มึนงง เวียนหัว คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
3. กล้ามเนื้ออ่อนแรง มีอาการชาที่ปลายมือ ปลายเท้า แขน ขา
4. ในรายที่มีอาการรุนแรงอาจพูดลำบาก ตามัวเห็นภาพไม่ชัด เหงื่อออกมาก น้ำลายฟูมปาก
5. หายใจไม่ออก เนื่องจากกล้ามเนื้อหายใจไม่ทำงาน ซึ่งทำให้เสียชีวิตได้
ทั้งนี้ อาการเป็นพิษมักจะเกิดขึ้นหลังรับประทานแมงดาทะเลประมาณ 10-45 นาที หรืออาจนานถึง 3 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับชนิดพิษและแหล่งที่อยู่ของแมงดาทะเล รวมไปถึงฤดูกาลจับสัตว์ทะเล จำนวนแมงดาที่รับประทานเข้าไป และปริมาณของสารพิษที่ได้รับ
ความอันตรายของพิษแมงดาทะเลขึ้นอยู่กับว่าเราได้รับพิษเข้าไปในร่างกายมากหรือน้อยแค่ไหน ซึ่งหากได้รับพิษในปริมาณน้อย ปฐมพยาบาลทันก็อาจไม่อันตรายเท่าไร และอาการเป็นพิษจากแมงดาทะเลก็สามารถหายไปเองได้ โดยให้สังเกตอาการภายในเวลา 24 ชั่วโมง
ทว่าหากได้รับพิษแมงดาเข้าไปในปริมาณมากก็เสี่ยงเสียชีวิตได้ภายในเวลา 4-24 ชั่วโมง ซึ่งถือว่าเร็วมาก เพราะพิษของแมงดาทะเลจะส่งผลต่อกล้ามเนื้อในการหายใจ ผู้ป่วยที่เสียชีวิตก็เพราะระบบหายใจล้มเหลว ไม่สามารถหายใจเองได้
เราสามารถปฐมพยาบาลคนที่โดนพิษแมงดาทะเลเล่นงาน ด้วยวิธีตามนี้
1. ทำให้ผู้ป่วยหายใจคล่องที่สุด โดยจับผู้ป่วยนอนตะแคง หนุนหมอนสูง และรีบเรียกรถพยาบาลโดยด่วน โดยโทร. แจ้ง 1669
2. ไม่ควรให้ผู้ป่วยดื่มน้ำ นม ไข่ขาว หรือยาใด ๆ เพราะอาจสำลักและอาจเกิดอันตรายได้
3. อย่ากระตุ้นให้ผู้ป่วยอาเจียน เพราะอาจเกิดการสำลักและทำให้เกิดการอุดกั้นในหลอดลมของผู้ป่วยมากขึ้น
4. หากผู้ป่วยหยุดหายใจ ให้ทำการผายปอด CPR จนกว่าจะนำตัวผู้ป่วยถึงโรงพยาบาล
หากอยากกินแมงดาทะเลอย่างปลอดภัย แนะนำให้กินตามนี้
1. เลือกกินแมงดาจาน และหลีกเลี่ยงแมงดาถ้วย
2. หลีกเลี่ยงการรับประทานแมงดาทะเลในช่วงต้นฤดูวางไข่ คือช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงมีนาคม
3. ไม่ควรรับประทานเนื้อ หรือไข่แมงดาทะเลที่บรรจุถุงสำเร็จ เพราะไม่สามารถเห็นตัวแมงดาทะเลได้ว่าเป็นแมงดาจานหรือแมงดาถ้วย
4. ควรกินเมนูแมงดาทะเลที่ปรุงโดยผู้ที่เชี่ยวชาญ มีความรู้ในการเอาเส้นเมาแมงดาทะเลหรือสะดือของแมงดาทะเลออก ซึ่งเส้นเมาของแมงดาจะอยู่ส่วนตรงกลางกระดอง มีลักษณะเป็นเส้นเหนียว ๆ ยืดได้
แมงดาทะเลอร่อยก็จริง แต่ถ้าอยากกินอย่างปลอดภัย อย่าลืมสังเกตชนิดของแมงดาทะเลให้ดี และทำตามคำแนะนำด้วยนะคะ
ขอบคุณข้อมูลจาก
ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี, กรมอนามัย, Rama Square, เฟซบุ๊ก Drama-addict
