1. ยืดเหยียดกล้ามเนื้อ
ท่านี้จะช่วยยืดกล้ามเนื้อเพื่อให้ปอดรับออกซิเจนได้มากขึ้น
วิธีฝึก
- เริ่มด้วยท่ายืนตรง กางขาออกเล็กน้อย
- สูดลมหายใจลึก ๆ ให้ท้องป่อง ค้างไว้ 2 วินาที แล้วค่อย ๆ ผ่อนลมหายใจออกช้า ๆ
- พยายามยืดตัวตรงตลอด เพื่อให้กล้ามเนื้อช่วงอกขยาย
- ทำซ้ำ 2 รอบ
2. ชูแขนขึ้นเหนือศีรษะ
สำหรับคนที่หายใจได้ตื้น ๆ รู้สึกหายใจไม่อิ่ม ท่านี้จะช่วยให้หายใจได้ลึกและเต็มปอดมากขึ้น
วิธีฝึก
- ยืนตรง กางขาออกเล็กน้อย
- ชูมือทั้ง 2 ข้างขึ้นเหนือศีรษะ แล้วหายใจเข้าลึก ๆ ให้เต็มปอด
- ค่อย ๆ ลดแขนลงพร้อมกับผ่อนลมหายใจออกช้า ๆ
- ทำซ้ำอย่างน้อย 8 ครั้ง หรือทำได้เท่าที่ต้องการ
3. กางแขนกว้าง ขยายกล้ามเนื้อปอด
ท่านี้จะช่วยยืดเหยียดกล้ามเนื้อหน้าอก กล้ามเนื้อปอด ให้กว้างขึ้น รับลมหายใจได้เต็มปอดมากขึ้น
วิธีฝึก
- ยืนตรง มือประสานกันข้างหน้า กางขาออกเล็กน้อย
- ค่อย ๆ กางแขนทั้ง 2 ข้างขึ้นเหนือศีรษะ ให้แขนอยู่ในรูปตัว Y แล้วหายใจเข้าลึก ๆ ให้เต็มปอด
- ค่อย ๆ ลดแขนลงพร้อมกับผ่อนลมหายใจออกช้า ๆ
- ทำซ้ำอย่างน้อย 8 ครั้ง หรือทำได้เท่าที่ต้องการ
4. เดินย่ำเท้าอยู่กับที่
ท่านี้ถือเป็นการออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอที่จะช่วยกระตุ้นให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น สูบฉีดเลือดได้มากขึ้น ปอดก็จะทำงานมากขึ้นเช่นกัน
วิธีฝึก
- เดินย่ำเท้านาน 1 นาที
- จากนั้นสลับมาเดินย่ำอยู่กับที่เหมือนเดิมแต่ให้ยกขาสูงขึ้น และทำจนครบ 20 ครั้ง
5. วิ่งเหยาะหรือวิ่งช้า ๆ อยู่กับที่
6. นั่งเอนตัวลงด้านข้างลำตัว
สำหรับคนที่ยืนไม่ไหว มาบริหารกล้ามเนื้อหน้าอก กล้ามเนื้อหลัง ให้มีความยืดหยุ่นมากขึ้น ช่วยให้เราหายใจสะดวกขึ้นได้ แต่ถ้าใครไม่ชอบนั่งเก้าอี้ จะยืนทำก็ได้นะคะ
วิธีฝึก
- นั่งบนเก้าอี้ กางขาเล็กน้อย มือซ้ายเหยียดแขนไปแตะซี่โครงด้านขวาไว้ มือขวายกขึ้นเหนือศีรษะ
- เอียงตัวไปข้างซ้ายพร้อมกับหายใจเข้า-ออกลึก ๆ ให้เต็มที่ค้างไว้ 2 ครั้ง แล้วเอนตัวกลับเข้าท่าตรง
- เปลี่ยนมือขวาเหยียดแขนไปแตะซี่โครงด้านซ้าย และเอียงตัวไปข้างขวา พร้อมกับหายใจเข้า-ออกลึก ๆ ให้เต็มที่ค้างไว้ 2 ครั้ง
- เอนตัวกลับเข้าท่าตรง ทำซ้ำท่าเดิมให้ครบ 5 รอบ
7. นั่งตัวตรงหมุนบิดลำตัวซ้าย-ขวา
วิธีฝึก
- นั่งตัวตรงบนเก้าอี้ กางขาเล็กน้อย เอามือซ้ายและมือขวาวางไว้ที่เอวด้านซ้าย
- หมุนตัวไปทางซ้ายพร้อมหายใจเข้า-ออกลึก ๆ ให้เต็มที่ ค้างไว้ 2 ครั้ง
- หมุนลำตัวกลับเข้าสู่ท่าตรง จากนั้นเปลี่ยนเอามือขวาและมือซ้ายวางไว้ที่เอวด้านขวา
- หมุนตัวไปทางขวาพร้อมหายใจเข้า-ออกลึก ๆ ให้เต็มที่ ค้างไว้ 2 ครั้ง
- กลับเข้าสู่ท่าตรงพร้อมหายใจเข้า ทำซ้ำท่าเดิมให้ครบ 5 รอบ
8. เดินออกกำลังกาย
หากพอจะออกไปสูดอากาศข้างนอกบ้านได้บ้าง ลองออกไปเดินเล่น เดินออกกำลังกายอย่างน้อย 20 นาที เพื่อให้ร่างกายได้รับออกซิเจน และกระตุ้นการสูบฉีดเลือด
9. วิ่งออกกำลังกาย
การวิ่งเป็นวิธีออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอที่เข้มข้นพอสมควร และช่วยกระตุ้นการทำงานของปอดได้ อีกทั้งหากวิ่งเป็นประจำก็จะช่วยให้สุขภาพแข็งแรง ภูมิคุ้มกันดีขึ้น ไม่ป่วยง่าย ๆ ด้วย
5 ประโยชน์ของการวิ่งแค่วันละ 5 นาที ยืดชีวิตได้ 3 ปี เป็นอย่างต่ำ
10. ปั่นจักรยาน
การปั่นจักรยานเป็นการออกกำลังกายแบบแอโรบิกที่ช่วยให้หัวใจสูบฉีดเลือดได้ดีขึ้น ช่วยเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและข้อต่อ ที่สำคัญยังช่วยบริหารปอดและเพิ่มออกซิเจนให้ร่างกาย โดยควรปั่นจักรยานสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง ครั้งละ 20-30 นาที เป็นอย่างต่ำ
11. โยคะ
โยคะท่าสุนัขก้มหน้า (Downward Facing dog)
วิธีฝึก
- เริ่มต้นในท่าคลาน ขาและเข่ากางออกตามความกว้างเท่าสะโพก กางแขนให้กว้างเท่าไหล่ กางนิ้วออกให้กว้าง แล้วใช้มือดันพื้น
- ยกเข่าขึ้นจนขาตรง แต่หากรู้สึกตึงขาเกินไป สามารถงอเข่าได้เล็กน้อยเพื่อให้รู้สึกสบาย
- ยืดแขนไปข้างหน้าเล็กน้อย และก้าวขาไปข้างหลังเล็กน้อย เกร็งต้นขาไว้
- ดันต้นขาไปข้างหลัง พยายามกดส้นเท้าไว้ให้ติดพื้น ผ่อนคลายศีรษะ คอ แล้วปล่อยให้ไหล่ผายไปด้านหลัง
- หายใจลึก ๆ ค้างไว้อย่างน้อย 1 นาที
โยคะท่าอุตตานาสนะ (Standing Forward Bend)
วิธีฝึก
- ยืนตรงเท้าชิดกัน ส้นเท้าและฝ่าเท้าตรงกัน หรือแยกกันเท่าช่วงไหล่
- หายใจออก ก้มตัวลง โดยใช้จุดหมุนที่ข้อสะโพก ปลายนิ้วมือ หรือฝ่ามือจดพื้นตรงหน้านิ้วเท้า หรืออาจจะวางฝ่ามือไว้ตรงหลังเท้า
- หายใจเข้าให้ก้มหน้าให้มากที่สุด เมื่อหายใจออกให้คลายท่าเล็กน้อย อาจจะค้างท่านี้ไว้ 30 วินาที ถึง 1 นาที แล้วค่อยคลายท่า
- ในการคลายท่าให้ระวังเรื่องกล้ามเนื้อหลัง โดยให้ยกมือขึ้นจากพื้น วางมือไว้บริเวณสะโพกก่อน แล้วย่อตัวลงนั่ง หายใจเข้าพร้อมกับลุกขึ้นยืน
โยคะท่านั่งบิดลำตัว (Seated Twist)
วิธีฝึก
- นั่งเหยียดขาตรง วางเท้าซ้ายไว้ข้างขาขวาด้านนอก
- มือซ้ายวางไปทางด้านหลัง ห่างจากสะโพก 1 ฝ่ามือ
- ศอกขวาขัดกับขาซ้าย แล้วบิดลำตัว
- หายใจเข้าท้องพอง หายใจออกยุบหน้าท้องหรือแขม่วหน้าท้องเข้าไป
- ค้างอยู่ในท่าประมาณ 1-3 นาที แล้วจึงคลายท่า
- สลับทําอีกข้างหนึ่ง จากนั้นนอนชันเข่าเพื่อคลายแนวกระดูกสันหลังที่ถูกบิด
ถ้าอยากมีปอดที่แข็งแรงก็ลองออกกำลังกายปอดตามที่เราแนะนำกันได้ อย่างน้อยขยับก็เท่ากับออกกำลังกายเพื่อสุขภาพด้วยเนอะ และนอกจากการออกกำลังกายบริหารปอดแล้ว เรายังมีวิธีฝึกหายใจฟื้นฟูปอดมาให้ลองทำกันด้วยค่ะ
บทความที่เกี่ยวข้องกับการบำรุงปอด
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
Thai PBS
โรงพยาบาลพญาไท
มูลนิธิสถาบันการเดินและการจักรยานไทย
นิตยสารชีวจิต
หมอชาวบ้าน