ไม่สูบก็เสี่ยง ! ควันบุหรี่มือสอง-มือสาม แค่ได้กลิ่น-ติดตามตัว ก็อาจป่วยถึงตาย

          โทษของบุหรี่ที่แม้ไม่สูบก็ยังอันตราย เพราะแค่ดมกลิ่นควันบุหรี่มือสอง หรือสัมผัสพิษตกค้างของบุหรี่มือสาม ก็ไม่ต่างกับการสูบบุหรี่เอง !

          หลายคนอาจสงสัยว่า บุหรี่มือสามคืออะไร ?

          ...บุหรี่มือหนึ่ง (Firsthand Smoke) ก็คือควันที่ผู้สูบบุหรี่ดูดเข้าไปในร่างกาย

          ...บุหรี่มือสอง (Secondhand Smoke หรือ SHS) ก็คือควันที่ผู้สูบคนนั้นพ่นลมหายใจออกมา รวมถึงควันที่เกิดจากการเผาไหม้บุหรี่ เป็นการสัมผัสปริมาณมากในระยะเวลาสั้น ๆ

          ...บุหรี่มือสาม (Thirdhand Smoke หรือ THS) ก็คือ สารพิษจากควันบุหรี่ที่ดับแล้ว แต่ยังคงตกค้างตามเส้นผม ผิวหนัง เสื้อผ้า ตุ๊กตา พรม โซฟา ผ้าม่าน ที่นอน หรือช่องแอร์ เป็นต้น พูดง่าย ๆ ก็คือ ควันบุหรี่ที่ติดอยู่ตามสถานที่ที่มีคนมาสูบบุหรี่และทิ้งร่องรอยของสารพิษตกค้าง อนุภาคละอองไอสารเคมีที่เป็นพิษที่ก่อให้เกิดมะเร็งไว้ให้เรา แม้ควันเหล่านั้นจะจางหายไปในอากาศแล้วก็ตาม เป็นการสัมผัสในปริมาณน้อยแต่ระยะเวลายาว

          นั่นเท่ากับว่า แม้เราไม่ได้สูบบุหรี่หรือไม่ได้อยู่ใกล้คนสูบบุหรี่เลย แต่เราก็มีสิทธิ์ตกเป็น "เหยื่อ" ของควันบุหรี่ ที่ติดอยู่ตามที่ต่าง ๆ ไม่ต่างกับเราเป็นคนสูบบุหรี่เสียเอง...

          ถ้าอย่างนั้นลองมาดูความน่ากลัวของบุหรี่มือหนึ่ง-มือสอง-มือสาม ที่เห็นแล้วว่าเป็นภัยร้ายใกล้ตัวกว่าที่คิด

พิษร้ายของบุหรี่มือหนึ่ง สูบแล้วได้อะไร ?

          ในควันบุหรี่เต็มไปด้วยนิโคติน (สารเสพติด), สารเคมีกว่า 4,000 ชนิด, สารพิษมากกว่า 250 ชนิด และสารก่อมะเร็งมากกว่า 50 ชนิด ยิ่งสูบบุหรี่นานเท่าไร คุณก็ยิ่งเสี่ยงต่อโรคภัยไข้เจ็บที่บั่นทอนชีวิตของคุณให้สั้นลง ไม่ต่างจากไฟของบุหรี่ที่ค่อย ๆ มอด ๆ ลงเมื่อสูบไปนาน ๆ โดยมีข้อมูลระบุว่า การสูบบุหรี่ 1 มวน จะทำให้อายุสั้นลงไป 7 นาที นอกจากนี้ยังทำให้เกิดโรคต่าง ๆ มากมาย ดังนี้


          - ศึกษาอันตรายของบุหรี่เพิ่มเติมได้ที่ โทษของบุหรี่ ยิ่งสูบยิ่งป่วยโรคร้าย ตายไวไม่รู้ตัว
 

บุหรี่มือสอง... พ่นควันออกมาทำร้ายกันทำไม ?

          ควันที่พ่นออกมาจากผู้สูบบุหรี่หรือควันที่ลอยออกมาจากบุหรี่ที่ยังเผาไหม้ไม่หมด ยังคงเต็มไปด้วยสารพิษที่จะ "ฆ่า" คนที่ไม่สูบได้ ดังที่มีข้อมูลว่าในแต่ละปีมีคนไม่สูบบุหรี่หลายแสนคนต้องเสียชีวิตด้วยโรคที่เกิดจากการได้รับควันบุหรี่มือสอง เพราะพิษสงของบุหรี่มือสองแม้จะสูดดมในเวลาสั้น ๆ ก็ไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าบุหรี่มือหนึ่งเลย อย่างเช่น...

          อันตรายในผู้ใหญ่

          - ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อตา คอ คัดจมูก น้ำมูกไหล ส่งผลให้เกิดการคลื่นไส้ ปวดศีรษะ 
          - ผู้ใหญ่ที่ได้รับควันบุหรี่วันละ 3 ชั่วโมงขึ้นไป จะเสี่ยงต่อการเป็นโรคเส้นเลือดหัวใจตีบสูงขึ้น 25-30%
          - เสี่ยงมะเร็งปอดเพิ่มขึ้น 20-30%
          - เพิ่มอัตราการเป็นโรคมะเร็งลำคอมากกว่าผู้ที่ไม่ได้รับควันบุหรี่ 3 เท่า
          - เสี่ยงต่อการเป็นโรคมะเร็งส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย คือ กล่องเสียง ช่องปาก หลอดอาหาร และกระเพาะปัสสาวะ มากกว่าคนปกติถึง 2 เท่า
          - ควันจากบุหรี่มือสองก่อให้เกิดผลกระทบต่อระบบเลือดและหัวใจได้ทันทีที่ได้รับควัน
          - ผู้ที่มีอาการหอบ หืด โรคหัวใจ และโรคหลอดลมอักเสบ จะทำให้อาการของโรคเพิ่มมากขึ้น
          - เพิ่มความเสี่ยงการเกิดมะเร็งเต้านมขึ้น 20% หลังหมดประจำเดือน

 
          อันตรายในหญิงมีครรภ์และทารก

          - หากได้รับควันบุหรี่อย่างต่อเนื่องจะมีโอกาสเกิดโรคแทรกซ้อนในระหว่างตั้งครรภ์และคลอดบุตรได้ โดยอาจมีอาการครรภ์เป็นพิษ แท้ง คลอดก่อนกำหนด และเกิดอาการไหลตายในเด็กสูงขึ้น
          -  มีความเสี่ยงที่ทารกแรกคลอดจะมีน้ำหนักตัวและความยาวน้อยกว่าปกติ พัฒนาการทางสมองช้ากว่าปกติและอาจมีความผิดปกติทางระบบประสาท และระบบความจำ
          - ทารกที่คลอดจากแม่ที่ได้รับควันบุหรี่มือสอง มีโอกาสเสียชีวิตกะทันหันเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่า


          อันตรายในเด็กเล็ก

          โดยเฉลี่ยแล้วเด็ก ๆ จะได้รับควันบุหรี่มือสองมากกว่าผู้ใหญ่ที่ไม่สูบบุหรี่ ซึ่งจะทำให้ได้รับอันตรายจากควันบุหรี่คือ

          - มีโอกาสป่วยด้วยโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ เช่น หลอดลมอักเสบและปอดบวม สูงกว่าเด็กทั่วไปถึง 50%
          - มีอัตราการเกิดโรคหืดเพิ่มขึ้น โดยพบว่าเด็กที่มาห้องฉุกเฉินด้วยโรคหอบหืดกว่า 40% เป็นผู้ได้รับควันบุหรี่มือสอง
          - อาจมีสมรรถภาพปอดแย่กว่าเด็ก ๆ ทั่วไป
          - เกิดการติดเชื้อของหูส่วนกลาง
          - ในระยะยาว เด็กที่ได้รับควันบุหรี่มือสองจะมีพัฒนาการของปอดน้อยกว่าเด็กที่ไม่ได้รับควันบุหรี่


ควันบุหรี่มือสาม พิษตกค้างยังน่ากลัว !

          แม้ไม่ได้สัมผัสควันบุหรี่โดยตรง แต่แค่อยู่ในสถานที่ที่มีควันบุหรี่ตกค้าง ต่อให้ควันเหล่านั้นจางหายไป พิษร้ายก็ยังคืบคลานเข้ามาใกล้ตัวได้ไม่ยาก อย่างที่ สสส. ให้ข้อมูลว่า ภัยมืดจากควันบุหรี่มือสาม ทำอันตรายได้ดังนี้

1. สารพิษจากบุหรี่ตกค้างในบ้านอย่างน้อย 6 เดือน

          แม้การสูบบุหรี่ 1 มวน จะใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที แต่สารพิษจากควันบุหรี่จะยังคงตกค้างอบอวลอยู่ในบ้านได้นานกว่า 6 เดือน ซึ่งเป็นอันตรายต่อผู้อยู่อาศัยในบ้านนั้น โดยเฉพาะเด็กและสตรีมีครรภ์

          รศ. ดร.นิภาพรรณ กังสกุลนิติ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ให้ข้อมูลว่า มีงานศึกษาวิจัยของมหาวิทยาลัย San Diego State ประเทศสหรัฐอเมริกา พบว่า ผู้ที่ย้ายเข้าไปอยู่อาศัยในบ้านพักของคนที่สูบบุหรี่ ที่ได้รับการทำความสะอาดและทาสีใหม่แล้ว เมื่อตรวจร่างกายผู้ที่ย้ายเข้าไปใหม่ กลับพบระดับนิโคตินปนเปื้อนในนิ้วสูงกว่าคนที่อาศัยอยู่ในบ้านที่ไม่มีการสูบบุหรี่ 7-8 เท่า นอกจากนี้ยังพบบุหรี่มือสามติดอยู่ตามสิ่งของภายในบ้าน แม้ผู้สูบบุหรี่จะย้ายออกไปนานกว่า 2 เดือนแล้ว นั่นแสดงว่าบ้านพักอาศัยของผู้สูบบุหรี่เปรียบได้กับแหล่งเก็บกักสารพิษจากควันบุหรี่ที่พร้อมจะทำอันตรายผู้ที่เข้ามาอยู่ใหม่โดยไม่รู้ตัว

          คณะวิจัยของสหรัฐฯ ยังบอกด้วยว่า สารลักษณะมัน เหนียว จากควันบุหรี่ สามารถคงค้างอยู่ได้นานหลายเดือนแม้ไม่ได้สูบบุหรี่ ณ ที่นั้นแล้ว เท่ากับว่าการได้กลิ่นของควันบุหรี่คือการที่เรากำลังสูดเอาสารพิษต่าง ๆ จากควันบุหรี่เข้าไปในปอด

2. เด็กและทารกได้รับควันบุหรี่มือสามเป็น 2 เท่าของผู้ใหญ่

          แม้ว่าคุณจะสูบบุหรี่มาหลายสิบชั่วโมงก่อนที่จะเข้าบ้านมาสัมผัส อุ้ม เล่น หรือป้อนอาหารให้ลูกน้อยก็ตาม แต่นั่นอาจเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เด็กมีความเสี่ยงต่อการป่วยด้วยโรคทางเดินหายใจส่วนล่าง หรือแม้กระทั่งลูกสัมผัสตัวคุณในบริเวณที่มีสารพิษสะสมแล้วเอามือมาขยี้ตา ลูกของคุณก็สามารถรับสารพิษผ่านเยื่อบุตาได้

          ทั้งนี้เด็กและทารกจะสามารถรับฝุ่นที่มีควันบุหรี่มือสามเข้าไปในร่างกายได้เป็น 2 เท่าของผู้ใหญ่ เพราะเด็กหายใจได้เร็วกว่าและสัมผัสใกล้กับพื้นผิวที่เป็นฝุ่นมากกว่าผู้ใหญ่อย่างเรา ๆ เช่น การคลานกับพื้น และการหยิบจับวัตถุเข้าปาก ขณะที่ระบบภูมิคุ้มกันยังพัฒนาไม่เต็มที่ อีกทั้งร่างกายเด็กจะมีน้ำหนักน้อยกว่าผู้ใหญ่เป็น 10 เท่า นั่นคือจะได้รับสารพิษเป็น 20 เท่าของผู้ใหญ่

3. แม่ลูกอ่อนอาจทำร้ายลูกไม่รู้ตัว

          แม่ลูกอ่อนที่ได้สูบบุหรี่ก่อนหน้าการให้นมลูก หรือแค่ได้สูดดม-สัมผัสกับควันบุหรี่มือสามมา สารพิษเหล่านั้นสามารถส่งไปถึงลูกน้อยได้เมื่อยามที่คุณให้นม
 
          จะเห็นได้ว่าแค่สูบบุหรี่เพียง 1 คน อาจทำร้ายคนอีกนับร้อยนับพัน ไม่ใช่แค่คนใกล้ตัว แต่ยังรวมไปถึงคนที่อยู่ใกล้สถานที่ที่มีคนสูบบุหรี่ตั้งแต่วินาทีแรกที่มีคนจุดไฟสูบบุหรี่ยาวไปอย่างน้อยอีก 6 เดือน แม้บางสถานที่จะแยกผู้สูบบุหรี่ออกจากผู้ไม่สูบ ทำความสะอาดด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ หรือใช้เทคโนโลยีระบบควบคุมหรือระบายอากาศ แต่ทั้งหลายทั้งปวงก็ไม่สามารถจะกำจัดควันบุหรี่มือสองและมือสามได้ ดังนั้นการพ่นควันบุหรี่ออกสู่สิ่งแวดล้อมจึงเป็นเรื่องที่ผู้สูบบุหรี่ต้องรับผิดชอบต่อสังคมด้วย

          ดับบุหรี่ในมือตั้งแต่วันนี้ !
 
          หากยังไม่รู้ว่าจะเริ่มเลิกบุหรี่ได้อย่างไร ลองอ่าน...

          - วิธีเลิกบุหรี่อย่างเด็ดขาด จัดการด้วย 8 วิธีนี้ 
          - 5 สมุนไพรช่วยเลิกบุหรี่ หนีสเตตัสสิงห์อมควันด้วยของใกล้ตัว 
          - หญ้าดอกขาว สมุนไพรลดความอยากอาหาร ตัวช่วยของคนอยากเลิกบุหรี่ 
          - นวดกดจุดเท้า ช่วยเลิกบุหรี่ได้ 
          - 15 ผลดีต่อร่างกาย เกิดขึ้นได้แค่เลิกบุหรี่ 
          - มาดูกันให้ชัด ๆ สูบบุหรี่จัดหนัก ระวังปอดกลายเป็นแบบนี้ ! 
          - มะเร็งปอด โรคมะเร็งตัวร้าย ไม่สูบบุหรี่ก็เป็นได้ 

          หรือสามารถขอรับคำปรึกษาได้ที่ www.quitforking.com  หรือสายด่วนศูนย์บริการเลิกบุหรี่ทางโทรศัพท์แห่งชาติ โทร. 1600 ฟรี

ขอขอบคุณข้อมูลจาก
 
- ศูนย์บริการเลิกบุหรี่ทางโทรศัพท์แห่งชาติ  
- วชิรเวชสาร