ECMO เครื่องมือแพทย์ชนิดนี้คืออะไร ช่วยชีวิตผู้ป่วยโรคไหนได้บ้าง

           ECMO คืออะไร หลายคนคุ้น ๆ ว่าเป็นเครื่องมือแพทย์ชิ้นสำคัญ ที่ไว้ช่วยชีวิตผู้ป่วยวิกฤต เช่น ผู้ป่วยหัวใจวาย แต่นอกจากนี้เครื่องเอคโม่ยังทำอะไรได้อีกบ้าง
            ECMO ย่อมาจากคำว่า Extracorporeal Membrane Oxygenation หรืออาจจะเรียกได้อีกชื่อว่า Extracorporeal Life Support (ECLS) จัดเป็นเครื่องมือแพทย์ที่ใช้ช่วยชีวิตผู้ป่วยอาการหนัก โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับปอด หรือหัวใจ และวันนี้เราจะพามารู้จักเครื่องเอคโม่กันค่ะ

ECMO คืออะไร

ECMO

          เครื่อง ECMO เป็นเครื่องมือแพทย์ ที่ใช้พยุงการทำงานของปอดและหัวใจของผู้ป่วยที่ตกอยู่ในภาวะวิกฤต ที่มีการทำงานของปอดและหัวใจผิดปกติ และไม่สามารถใช้ยาหรือเครื่องช่วยหายใจประคับประคองอาการของผู้ป่วยให้พ้นขีดอันตรายได้

          โดยเครื่องเอคโม่จะช่วยเพิ่มระดับออกซิเจนและลดระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในกระแสเลือดจากภายนอกร่างกาย หรืออธิบายง่าย ๆ ว่าทำหน้าที่เป็นปอดเทียมและหัวใจเทียม โดยแลกเปลี่ยนออกซิเจนด้วยการนำเลือดออกจากตัวของผู้ป่วยมาผ่านเครื่องปั๊ม แล้วนำไปฟอกผ่านปอดเทียม ก่อนเติมออกซิเจน และนำคาร์บอนไดออกไซด์ออก เพื่อนำเลือดดีกลับเข้าสู่ร่างกาย จนทำให้ระบบไหลเวียนโลหิตของผู้ป่วยพ้นภาวะวิกฤต

เครื่อง ECMO ใช้ในกรณีไหน

          ผู้ป่วยที่เข้าข่ายได้ใช้เครื่อง ECMO ส่วนใหญ่จะเป็นผู้ป่วยที่มีอาการเข้าขั้นวิกฤต ดังนี้

  • ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวชนิดรุนแรง เช่น หัวใจหยุดเต้นจากภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน

  • ผู้ป่วยที่มีภาวะหายใจล้มเหลวชนิดรุนแรง เช่น ลิ่มเลือดอุดหลอดเลือดแดงในปอด ทำให้ปอดไม่สามารถทำงานได้ปกติ

  • ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวและหายใจล้มเหลวร่วมกัน เช่น กรณีผู้ป่วยโควิด 19 ที่อยู่ในภาวะวิกฤต

  • ผู้ป่วยที่ตกอยู่ในภาวะวิกฤตขณะที่กำลังกู้ชีพด้วยการ CPR หรือการปั๊มหัวใจ

เครื่อง ECMO
มีกลไกการทำงานอย่างไร

ECMO

           กลไกการทำงานของเครื่อง ECMO มีอยู่ 3 ระบบด้วยกัน ซึ่งใช้งานแตกต่างกันไป ได้แก่

1. Veno-Arterial (VA)

           เป็นเครื่องที่จะดูดเลือดออกจากเส้นเลือดดำใหญ่ เช่น จากคอในเด็กเล็ก หรือขาในเด็กโตและผู้ใหญ่ มาผ่านเครื่องปอดเทียมเพื่อเพิ่มออกซิเจนและช่วยแลกเปลี่ยนก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์กลับเข้าสู่เส้นเลือดแดงใหญ่ส่วนบนหรือส่วนล่าง ซึ่งจะใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีภาวะหัวใจล้มเหลวรุนแรง หรือมีทั้งปอดและหัวใจล้มเหลว

2. Veno-Venous (VV)

          เครื่องจะดูดเลือดออกจากเส้นเลือดดำใหญ่ผ่านปอดเทียม และเข้าสู่หลอดเลือดดำใหญ่อีกครั้งใช้สำหรับกรณีที่มีภาวะหายใจล้มเหลวชนิดรุนแรง

3. Arterial-Venous (AV)

          เป็นการใช้แรงดันจากด้านหลอดเลือดแดงโดยไม่ต้องใช้เครื่องดึงผ่านปอดเทียม ใช้สำหรับกรณีที่มีภาวะหายใจล้มเหลวชนิดรุนแรงปานกลาง

เครื่อง ECMO
มีข้อจำกัดในการใช้อย่างไร

           แม้ ECMO จะเป็นเครื่องมือแพทย์ที่ใช้ช่วยชีวิตผู้ป่วยวิกฤต ทว่าก็ใช้ไม่ได้กับผู้ป่วยทุกเคสนะคะ แต่ยังมีข้อควรระวังในการใช้ โดยเฉพาะกับผู้ป่วยที่มีปัจจัยร่วมบางประการ เช่น
  • ผู้ป่วยโรคมะเร็งระยะสุดท้าย

  • ผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจมาเป็นระยะเวลานาน

  • ผู้ป่วยที่มีภาวะลิ้นหัวใจเอออร์ติกรั่ว (Aortic Regurgitation)

  • ผู้ป่วยที่มีภาวะหลอดเลือดแดงใหญ่ฉีกขาด (Aortic Dissection)

ผลข้างเคียง
จากการใช้เครื่อง ECMO

ECMO

          การใช้เครื่อง ECMO ช่วยชีวิตผู้ป่วย ก็อาจเสี่ยงเจอกับผลข้างเคียงเหล่านี้ได้
  • เสี่ยงมีเลือดออกในสมอง เพราะต้องให้ยาเพื่อป้องกันการแข็งตัวของเลือดในท่อทางเดินเลือด

  • อาจมีการติดเชื้อบริเวณแผลที่ทำการใส่ท่อทางเดินเลือด

  • ปัญหาเกี่ยวกับการให้เลือด ซึ่งขึ้นอยู่กับร่างกายของผู้ป่วยแต่ละบุคคลด้วย

  • เกิดลิ่มเลือดหรือฟองอากาศในท่อทางเดินเลือด ในช่องหัวใจ หรือในปอดเทียม

  • หากมีลิ่มเลือดในหัวใจช่องซ้าย อาจเสี่ยงภาวะ Stroke หรือโรคหลอดเลือดสมองได้

  • อาจพบภาวะไตทำงานบกพร่องได้

  • เกิดภาวะขาดเลือดไปเลี้ยงบริเวณขา (ในผู้ป่วยบางราย)

  • ภาวะเม็ดเลือดแดงแตก

  • ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ

           อย่างไรก็ดี ผู้ป่วยที่จำเป็นต้องใช้เครื่อง ECMO ก็จะต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์และพยาบาลอย่างใกล้ชิด ตลอด 24 ชั่วโมงนะคะ ดังนั้นความเสี่ยงจากการใช้เครื่อง ECMO บางอาการแพทย์ก็สามารถช่วยเหลือและป้องกันให้ได้ เพราะจุดประสงค์ในการใช้เครื่องมือแพทย์ชิ้นนี้ ก็เพื่อพยุงอาการผู้ป่วยให้รอดชีวิต และกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างปกติมากที่สุด

บทความที่เกี่ยวข้องกับเครื่องมือแพทย์

เรื่องที่คุณอาจสนใจ
ECMO เครื่องมือแพทย์ชนิดนี้คืออะไร ช่วยชีวิตผู้ป่วยโรคไหนได้บ้าง อัปเดตล่าสุด 15 ธันวาคม 2565 เวลา 16:57:41 33,275 อ่าน
TOP
x close