โพรไบโอติก (Probiotics) คืออะไร
พบในอาหารประเภทไหนบ้าง
โดยคุณสมบัติทั่วไปของโพรไบโอติกมีประโยชน์มากมาย เช่น
-
ช่วยในเรื่องระบบขับถ่าย ทำให้ถ่ายง่ายขึ้น
-
ช่วยลดอาการลำไส้แปรปรวน บรรเทาอาการท้องผูกและท้องเสีย
-
ช่วยปรับสมดุลการย่อยอาหารให้มีการทำงานดีขึ้น แก้ปัญหาท้องอืด
-
สร้างเกราะป้องกันบริเวณเยื่อบุลำไส้ ไม่ให้เชื้อโรคหลุดลอดออกจากทางเดินอาหารเข้าสู่ร่างกาย
-
สร้างค่า pH ให้ลำไส้เป็นกรด เพื่อไม่ให้แบคทีเรียก่อเกิดโรคเข้ามาเจริญเติบโตในร่างกาย
-
กระตุ้นให้ร่างกายสร้างสารต่อต้านหรือกำจัดเชื้อจุลินทรีย์ไม่ดีออกไปผ่านการขับถ่าย
-
เติมจุลินทรีย์ชนิดดีเข้าสู่ร่างกายเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง
ดังนั้นถ้าขาดโพรไบโอติก ร่างกายจะอ่อนเพลียได้ง่าย ระบบย่อยอาหารแปรปรวน มีอาการท้องเสียหรือท้องผูกเรื้อรัง ภูมิคุ้มกันต่ำลง เสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น
ทั้งนี้ ปัจจัยที่ทำให้โพรไบโอติกในร่างกายลดลง ส่วนหนึ่งมาจากการรับประทานอาหารที่ไม่มีประโยชน์กับร่างกายมากเกินไป เช่น อาหารที่มีน้ำตาลสูง แป้งที่ผ่านการขัดสี อาหารที่ตัดแต่งสารพันธุกรรม ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมทั้งพฤติกรรมสูบบุหรี่ นอนหลับไม่สนิท ไม่ออกกำลังกาย มีภาวะเครียด และกินยาปฏิชีวนะมากเกินไป
นายแพทย์สุวรรณชัย วัฒนายิ่งเจริญชัย อธิบดีกรมอนามัย ได้แนะนำให้ผู้ป่วยลองโควิด 19 หรืออาการที่หลงเหลืออยู่จากการป่วยโควิด 19 รับประทานอาหารที่มีโปรตีน เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ นม เนยแข็ง ถั่วต่าง ๆ เต้าหู้ รวมทั้งบริโภคอาหารที่มีจุลินทรีย์สุขภาพ หรือโพรไบโอติก ได้แก่ โยเกิร์ต นมเปรี้ยว โดยควรเลือกชนิดที่มีนํ้าตาลน้อย กินร่วมกับอาหารที่มีใยอาหารสูง เช่น ธัญพืช ถั่วเมล็ดแห้ง กล้วย หัวหอมใหญ่ กระเทียม เป็นต้น เพื่อเป็นอาหารให้จุลินทรีย์สุขภาพ และยังช่วยระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย
แล้วโพรไบโอติกสามารถช่วยบรรเทาภาวะลองโควิด (Long Covid) ได้อย่างไร ?
เรื่องนี้ นพ.กฤษดา ศิรามพุช แพทย์เวชศาสตร์ชะลอวัย ระบุว่า มีรายงานที่พบว่าผู้ที่หายจากโควิดแล้วจะมีจุลินทรีย์ในลำไส้ไม่ปกติ คือ แบคทีเรียชนิดดีน้อยลง แต่แบคทีเรียตัวร้ายเพิ่มขึ้น ทำให้มีอาการในระบบทางเดินอาหาร เช่น ท้องอืด ท้องเสีย ลำไส้แปรปรวน แต่การรับประทานโพรไบโอติกจะช่วยปรับสมดุลแบคทีเรียในลำไส้ และยังไปกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดขาว B lymphocyte หรือ B cell ขึ้นมา ซึ่งเม็ดเลือดขาวชนิดนี้จะไปสร้างเป็นแอนตี้บอดี ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันให้ร่างกายรับมือกับเชื้อโรคได้อีกทาง
อาหารเสริมโพรไบโอติกต่าง ๆ ตามท้องตลาดมีสายพันธุ์จุลินทรีย์โพรไบโอติกเป็นส่วนผสมทั้งรูปแบบผงแป้ง แคปซูล หรือยาเม็ดเคี้ยว เช่น
-
แล็กโทบาซิลลัส แอซิโดฟิลัส (Lactobacillus Acidophilus) จุลินทรีย์ที่มีสรรพคุณช่วยย่อยอาหาร แก้ปัญหาท้องอืด จุกเสียด ลดอาการลำไส้แปรปรวน ดีต่อระบบขับถ่ายและระบบทางเดินปัสสาวะ
-
แล็กโทบาซิลลัส เคซิไอ (Lactobacillus Casei) จุลินทรีย์ที่ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย รวมทั้งมีสรรพคุณช่วยย่อยอาหาร รักษาสมดุลลำไส้ รักษาอาการท้องร่วง และลดอาการท้องผูก
-
บิฟิโดแบคทีเรีย (Bifidobacteria) จุลินทรีย์ที่มีสรรพคุณช่วยควบคุมน้ำตาลและไขมันในเลือด กระตุ้นการดูดซึมอาหารและระบบขับถ่าย เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการลดน้ำหนัก อีกทั้งยังช่วยเพิ่มเซลล์เม็ดเลือดขาว รักษาอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร ช่วยป้องกันมะเร็งลำไส้
- บาซิลลัส (Bacillus) จุลินทรีย์ที่มีสรรพคุณช่วยเสริมภูมิคุ้มกันร่างกาย ลดการติดเชื้อทางเดินอาหาร ช่วยให้การย่อยอาหารมีประสิทธิภาพ ลดอาการลำไส้แปรปรวน
1. เลือกจากวิธีรับประทาน เช่น แบบผงแป้ง หรือแบบเม็ด
- แบบผงแป้ง จะต้องนำไปชงกับน้ำแล้วดื่ม บางยี่ห้ออาจจะมีกลิ่นหรือรสชาติบางอย่างที่ไม่ถูกใจนัก แต่ก็เหมาะกับคนที่กลืนยาเม็ดไม่สะดวก
- แบบผงแป้งชนิดกรอกปาก สามารถรับประทานเปล่า ๆ ได้เลย ไม่ต้องละลายน้ำก่อน ค่อนข้างสะดวก แต่มีแค่เฉพาะบางยี่ห้อเท่านั้น
- แบบเจลลี่ เคี้ยวง่าย เหมาะกับคนที่ชอบกินขนมหรือกินจุบจิบ แต่โพรไบโอติกชนิดเจลลี่อาจยังมีไม่มากในบ้านเรา
- แบบเม็ดหรือแคปซูล มีทั้งแบบเคี้ยวและแบบกลืน รับประทานได้สะดวกกว่าแบบผงแป้ง แต่ขนาดบรรจุจะน้อยกว่า จึงอาจได้รับจุลินทรีย์จำนวนน้อยกว่า
2. เลือกตัวเชื้อจุลินทรีย์ที่เราต้องการมาเป็นส่วนประกอบ เช่น แล็กโทบาซิลลัส เหมาะสำหรับกระตุ้นระบบขับถ่าย ส่วนบิฟิโดแบคทีเรีย เหมาะสำหรับกระตุ้นภูมิคุ้มกัน บรรเทาอาการลำไส้แปรปรวน เป็นต้น
3. เลือกจากปริมาณเชื้อจุลินทรีย์ โดยปริมาณเชื้อแบคทีเรียต่อซองไม่ควรต่ำกว่า 1,000 ล้าน CFU (Colony Forming Unit) โดยเฉพาะเชื้อกลุ่มที่ไม่มีเกราะหุ้มที่จะตายจากกรดในกระเพาะอาหารก่อนถึงลำไส้ เช่น แล็กโทบาซิลลัสและบิฟิโดแบคทีเรีย จึงต้องรับประทานในปริมาณสูงต่อวัน แต่ถ้าเป็นเชื้อแบคทีเรียที่มีเกราะหุ้มพิเศษ เช่น บาซิลลัส โคแอกกูแลน มีความหนาแน่นของเชื้อแบคทีเรีย 1,000-2,000 ล้าน CFU ก็เพียงพอ
4. ตรวจสอบว่าผลิตภัณฑ์นั้นมีการเสริมใยอาหาร พรีไบโอติกหรืออาหารของแบคทีเรียโพรไบโอติกรวมอยู่ด้วยเสมอ หรือเรียกว่าซินไบโอติก (Synbiotic) ซึ่งจะช่วยให้โพรไบโอติกทำงานได้ดีขึ้น
5. ตรวจสอบข้อมูลบนกล่องของผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ดังนี้
-
อ่านฉลากหลังกล่องว่ามีเลข อย. หรือไม่เพื่อความปลอดภัย
-
มีการระบุชื่อสายพันธุ์โพรไบโอติกหรือไม่ เพื่อกันการแอบอ้างหรือโดนหลอก
-
ระบุวิธีการใช้และวิธีเก็บรักษา
-
ตรวจสอบวันหมดอายุ และบรรจุภัณฑ์ไม่มีรอยฉีกขาดหรือรอยรั่วเพื่อป้องกันสิ่งสกปรก
-
ไม่ควรรับประทานในปริมาณที่สูงเกินไป เพราะจะทำให้เกิดลมในท้อง ท้องอืด แน่นท้อง ท้องเสียได้
-
ผู้ที่มีโรคประจำตัว เด็กเล็ก คุณแม่ที่กำลังตั้งครรภ์ หรือผู้สูงอายุควรปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้ผลิตภัณฑ์โพรไบโอติก
1. โปรบิแล็ค โพรไบโอติกและอินูลิน
ผลิตภัณฑ์โพรไบโอติกและพรีไบโอติก ประกอบไปด้วยโพรไบโอติก 2 สายพันธุ์ คือ แล็กโทบาซิลลัส รามโนซัส (LGG) ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน และบิฟิโดแบคทีเรียม อะนิมอนิส (BB-12) ช่วยปรับสมดุลระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย พร้อมอินูลินซึ่งเป็นอาหารของโพรไบโอติก แต่ละซองมีจุลินทรีย์ที่มีชีวิต 2,000 ล้านตัว ซึ่งเพียงพอต่อความต้องการในแต่ละวัน
- ขนาด : 1 กรัม ต่อซอง (1 กล่อง บรรจุ 30 ซอง)
- วิธีรับประทาน : วันละ 1 ซอง โรยบนอาหาร หรือผสมกับน้ำอุณหภูมิห้อง ห้ามผสมกับน้ำร้อน หรือโรยบนอาหารร้อน เพราะจะทำให้จุลินทรีย์ตายและมีประสิทธิภาพลดลง หรือรับประทานเปล่า ๆ โดยไม่ต้องผสม
- ราคาปกติ : 750 บาท
2. PROBAC7
ผลิตภัณฑ์โพรไบโอติกมีเชื้อแบคทีเรียถึง 6 ชนิด มีจำนวนเชื้อมากกว่า 20,000 ล้าน CFU ต่อซอง และพรีไบโอติกอีก 1 ชนิด รวมเป็น 7 ชนิด มากกว่ายี่ห้ออื่น ๆ ที่จะมีแบคทีเรีย 1-3 ชนิด ช่วยฟื้นฟูจากอาการลำไส้แปรปรวน ท้องผูกและท้องเสียเรื้อรัง ช่วยปรับสมดุลระบบขับถ่าย
- ขนาด : 2 กรัม ต่อซอง (1 กล่อง บรรจุ 30 ซอง)
- วิธีรับประทาน : วันละ 2 ซอง (เช้า-เย็น) โดยฉีกซองเทใส่ปาก หรือชงกับน้ำเย็น รสชาติเหมือนน้ำส้ม สามารถรับประทานควบคู่กับยารักษาโรคลำไส้แปรปรวนได้ โดยทานให้ห่างกัน 30 นาที
- ราคาปกติ : 1,800 บาท
3. VISTRA Bifido Balance
ผลิตภัณฑ์โพรไบโอติกนำเข้าจากประเทศญี่ปุ่น ใน 1 เม็ด ประกอบด้วยบิฟิโดแบคทีเรียม ลองกัม สายพันธุ์ BB536 จำนวน 1,300 ล้านตัว ปริมาณ 150 มิลลิกรัม เหมาะกับผู้ที่มีปัญหาระบบขับถ่าย ท้องผูกเป็นประจำ สามารถเพิ่มความอ่อนนุ่มของอุจจาระได้
- ขนาด : 30 เม็ด ต่อขวด
- วิธีรับประทาน : วันละ 1 เม็ดก่อนนอน
- ราคาปกติ : 690 บาท
4. Blackmores Probiotics+Daily Balance
แบลคมอร์ส โพรไบโอติกส์ + เดลี่ บาลานซ์ ขวดนี้ประกอบด้วยโพรไบโอติก ได้แก่ บิฟิโดแบคทีเรียม แล็กทิส, แล็กโทบาซิลลัส แอซิโดฟิลัส และแล็กโทบาซิลลัส พาราคาเซอิ และอินูลิน รวมทั้งพรีไบโอติก ทั้งหมด 71.85 พันล้าน CFU ต่อกรัม ช่วยปรับสมดุลของระบบย่อยอาหาร เหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบขับถ่าย รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย อาหารที่มีไขมันและน้ำตาลสูง ผู้สูงอายุที่ระบบทางเดินอาหารทำงานได้น้อยลง รวมถึงผู้ที่มีภาวะเครียดจากปัญหาต่าง ๆ จนส่งผลกระทบต่อระบบทางเดินทางอาหาร
- ขนาด : 30 แคปซูล ต่อขวด
- วิธีรับประทาน : รับประทานพร้อมอาหาร วันละ 1 แคปซูล ทุกวัน
- ราคาปกติ : 1,620 บาท
5. แบรนด์อินเนอร์ไชน์ โพรไบโอ
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารโพรไบโอติก สูตรซินไบโอติก (Synbiotic) ประกอบด้วยจุลินทรีย์โพรไบโอติก 2 ชนิด ได้แก่ บาซิลลัส โคแอกกูแลน (Bacillus Coagulans) และแล็กโทบาซิลลัส แอซิโดฟิลัส (Lactobacillus Acidophilus) พร้อมกับไซโล-โอลิโกแซ็กคาไรด์ (Xylo-oligosaccharides) ที่เป็นแหล่งอาหารของจุลินทรีย์โพรไบโอติก รวมทั้งมีใยอาหาร เพิ่มกากในระบบทางเดินอาหาร ช่วยกระตุ้นการขับถ่าย เหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหาระบบขับถ่ายและมีอาการลำไส้แปรปรวน มีปัญหาผิวพรรณไม่สดใส หรือมักมีอาการแพ้โดยไม่ทราบสาเหตุ
- ขนาด : 3.4 กรัม ต่อซอง (1 ซองใหญ่ บรรจุ 30 ซอง)
- วิธีรับประทาน : วันละ 1-2 ซอง โดยรับประทานพร้อมน้ำ 1-2 แก้ว
- ราคาปกติ : 1,080 บาท
6. นิวทริไลท์ โพรไบโอติก
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารโพรไบโอติก มีจุลินทรีย์ ได้แก่ บิฟิโดแบคทีเรียม แล็กทิส, แล็กโทบาซิลลัส แอซิโดฟิลัส และแล็กโทบาซิลลัส พาราคาเซอิ ช่วยปรับสมดุลร่างกายให้ลำไส้ทำงานปกติ แก้ปัญหาท้องอืดท้องเฟ้อ ช่วยในการขับถ่าย
- ขนาด : 1.5 กรัม ต่อซอง (1 กล่อง บรรจุ 30 ซอง)
- วิธีรับประทาน : เทผลิตภัณฑ์โพรไบโอติก 1 ซอง ลงในน้ำอุณหภูมิห้องปริมาณ 150 มิลลิลิตร ชงให้เข้ากันแล้วดื่มภายใน 5 นาที
- ราคาปกติ : 1,650 บาท
7. Hyperbiotics PRO-15
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารโพรไบโอติกจากประเทศสหรัฐอเมริกา มีจุลินทรีย์ถึง 15 สายพันธุ์ เช่น แล็กโทบาซิลลัส แพลนทารัม, แล็กโทบาซิลลัส คาเซอิ, บิฟิโดแบคทีเรียม ลองกัม, แล็กโทบาซิลลัส รามโนซัส เป็นต้น ประกอบด้วยโพรไบโอติก 5 พันล้าน CFU ต่อกรัม ช่วยให้ระบบลำไส้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ย่อยอาหารและขับถ่ายดีขึ้น นอกจากนี้ยังปราศจากกลูเตน ปราศจากผลิตภัณฑ์นม ไม่ใส่น้ำตาล ผู้ที่รับประทานมังสวิรัติกินได้
- ขนาด : 1 กระปุก บรรจุ 60 เม็ด
- วิธีรับประทาน : วันละ 1 เม็ด หรือรับประทานสูงสุด 3 เม็ดต่อวัน ถ้าต้องการแบบเข้มข้น
- ราคาประมาณ : 899 บาท
8. NATURE'S BOUNTY Acidophilus Probiotic
อาหารเสริมโพรไบโอติกแบรนด์ดัง นำเข้าจากสหรัฐอเมริกา ประกอบด้วยจุลินทรีย์ชนิดแล็กโทบาซิลลัส แอซิโดฟิลัส กว่า 100 ล้าน CFU ช่วยปรับสมดุลทางเดินอาหาร โดยเพิ่มปริมาณจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ให้มากขึ้น ลดปริมาณจุลินทรีย์ที่เป็นโทษลง ช่วยให้ขับถ่ายได้ดีขึ้น
- ขนาด : 1 กระปุก บรรจุ 120 เม็ด
- วิธีรับประทาน : วันละ 1 เม็ด พร้อมอาหารหรือขณะท้องว่าง
- ราคาประมาณ : 350 บาท
บทความเกี่ยวกับอาการท้องผูกและวิธีแก้ท้องผูก
► 10 สูตรระบายท้องทำง่าย ช่วยถ่ายคล่อง แก้ท้องผูกได้อยู่หมัด !
► คลิป 3 สูตรแก้ท้องผูกด้วยของใกล้ตัว กินเป็นยาช่วยระบาย
► 9 ผลไม้ช่วยขับถ่าย หากินง่าย แก้ท้องผูกได้อยู่หมัด
► 10 เมนูอาหารไทยแก้ท้องผูก กินแล้วปลุกระบบขับถ่าย
► บอกลาอาการท้องผูก ด้วย 10 วิธีง่าย ๆ ช่วยให้ถ่ายได้ทุกเช้า
► 10 สมุนไพรแก้ท้องผูก ปราบทุกอาการถ่ายยากให้อยู่หมัด
► ท้องผูก โอ๊ย...อึดอัด ถ่ายไม่ออกนาน ๆ อันตรายหรือเปล่านะ ?
* หมายเหตุ : อัปเดตข้อมูลล่าสุดวันที่ 23 มกราคม 2566
ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก : dutchmilldelivery.com, interpharma.co.th, vistra.co.th, blackmores.co.th, brandsworld.co.th, amway.co.th, hyperbiotics.com, herbspro.com, โรงพยาบาลกรุงเทพสิริโรจน์, โรงพยาบาลนนทเวช, โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์, คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา, Youtube Thai PBS, กรมอนามัย