"ชุมชนปลอดเหล้าเข้ากระดูกดำ" คือคำจำกัดความของตำบลชื่อน่าหวาดเสี๊ยวหวาดเสียว ว่าตำบลเสียวนี่แหละ !
"มันซิม่วนละบ่ละ ?" คือคำแซวสนุก ๆ จากกำภู ภูริภูวดล พิธีกรอารมณ์ดีที่ถามชาวบ้านเมื่อได้รับการปฏิเสธว่า "ร้านนี้ไม่ขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์"
"เป็นอะไรกับเจ้าอาวาส"…ตึ่ง โป๊ะ !
"ซื้อร้านอื่นก็ไม่ขายเหรอ"…ไม่ขาย !
"จริงไหมที่ถ้ามีเหล้าจะมีเรื่อง"…มีเหล้าต่างหากที่มีเรื่อง !
"เหมือนได้ผัวใหม่ แต่หน้าตาเหมือนเดิม ตอนเมาไม่ได้ทำอะไรร่วมกัน แต่พอไม่เมา ได้ทำอะไรร่วมกันหลายอย่าง"…หนึ่งในชาวบ้านพูดติดตลก
นอกจากเทปที่ออนแอร์แล้ว เรื่องราวหลังกล้องของตำบลเสียว อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ ก็น่าสนใจไม่น้อย เพราะนี่คือชุมชนของคนใจแข็ง เลิกเป็นเลิก เหล้ายาไม่มุ่งจริง ๆ
ลุงสุภาพ ผาเงิน อายุ 51 ปี คือคนที่ใช้วันเข้าพรรษาเป็นวันเริ่มต้นในการเลิกเหล้า โดยลุงเล่าว่า
"10 กว่าปีที่กิน ดื่ม เที่ยวเล่นตามร้านคาราโอเกะ กินไปกินมาจู่ ๆ ก็นึกได้ว่าไม่มีประโยชน์ เสียรายได้ สุขภาพไม่ดี ภรรยาไม่ค่อยปลื้ม ตอนนี้เลิกกินเหล้ามากว่า 16 ปีแล้ว ตั้งแต่ลูกคนแรกคลอดเมื่อปี 2543"
ถามว่าช่วงไหนคือช่วงวัดใจที่สุด ลุงสุภาพบอกว่า "ปีแรกยากที่สุด"
"ผมเลิกได้จริง ๆ เมื่อเข้าปีที่ห้า แต่ที่ผ่านมาเราก็อยู่ในพระพุทธศาสนา เป็นเด็กวัดมาก่อนก็เลยอดทนได้ พยายามนึกถึงข้อดีไว้ ที่บอกว่ากินเหล้าเพราะจะได้สนุกกับเพื่อนฝูงนั้นไม่จริงหรอกครับ อาศัยความดีของเราหาเพื่อนก็ได้ ตอนนี้ผมชอบเตะบอลกับเพื่อน ๆ เล่นได้ วิ่งได้ แข็งแรงมาก ที่ผ่านมาผมก็ชวนคนอื่นมาเลิกเหล้าได้ เพราะมันมีข้อดีมาก ถ้าเลิกเหล้าแล้ว ตื่นมาก็ไปทำไร่ทำนาเลย เรียกว่ากลายเป็นคนละคนกับตอนกินเหล้าเลย"
อีกรายคือ ผู้ใหญ่อุดม มีศรี อายุ 51 ปี
"ที่หมู่บ้านมีความเชื่อประเพณีเก่า ทำเหล้าสาโท ด้วยความอยากรู้อยากเห็น ตอนอายุ 8 ขวบก็ลองชิมดู พ่อแม่ก็บอกว่าอย่าไปยุ่งนะ เดี๋ยวจะเป็นผีไห พอชกมวยก็ดื่มเหล้าหนักมาก เอาเหล้าใส่น้ำตาลดื่มเพื่อละลายเลือดตามความเชื่อ กิน 7 วันต่อเนื่อง บางทีก็เป็นเดือน กินเสร็จไม่พอต้องถอนอีกต่างหาก"
เทคนิคในการเลิกเหล้าของผู้ใหญ่อุดมคือ อย่าหลงเชื่อวัฒนธรรมเดิม ๆ เช่นที่บอกว่างานศพต้องมีเหล้า เพราะ "ศพจะได้มีเพื่อน ศพจะได้กินด้วย" เมื่อชาวบ้านในชุมชนช่วยกันสร้างมาตรฐานใหม่ งดเหล้าในงานศพและขยายไปสู่งานบวช งานกฐิน งานสงกรานต์ นี่จึงคือการสร้างวัฒนธรรมใหม่
"หลังจากงดซื้อดื่มเอง ผมก็เพิ่มเติมเป็นงดไม่ให้เป็นของขวัญด้วยครับ"
หลังจากเลิกเหล้าได้อย่างจริงจัง จนมีคนต้นแบบของตำบลหลายคน ผู้คนก็เริ่มเอาแบบอย่างกันเป็นทอด ๆ ประกอบกับการเป็นชุมชนเข้มแข็ง ดังเพลงประจำตำบลที่ร้องว่า "พวกเราชาวตำบลเสียว ขอให้เกาะเกี่ยวกันด้วยความสามัคคี ให้สมกับที่เราเป็นคนพันธุ์เสียว" ตำบลเสียวจึงกลายเป็นความสำเร็จของการรณรงค์งดเหล้าเข้าพรรษา
จริงอยู่ที่การดื่มเหล้าเป็นสิทธิส่วนบุคคล แต่หากคนในชุมชนช่วยกันรณรงค์ ไม่ใช้วิธีการบังคับ แม้จะเป็นเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ แต่ก็ให้มีผลทางปฏิบัติจริง ๆ การเป็นชุมชนปลอดเหล้าร้อยเปอร์เซ็นต์จึงคือสิ่งที่เป็นไปได้
ครูจันทร์ โต๊ะสิงห์ กองเลขา อบต. ตำบลเสียว แกนนำที่เอาจริงเอาจังกับเรื่องนี้มาแต่ต้น เล่าถึงที่มาของการเป็นหมู่บ้านปลอดเหล้าร้อยเปอร์เซ็นต์ว่า
"เราเริ่มจากการวิเคราะห์และคุยกันเมื่อปี 2549 ว่าเราจะทำอย่างไรกันดี เพื่อให้สังคมสงบสุข จะเอาเหล้าออกไปจากชุมชนอย่างไร เพราะปัญหาทุกอย่างเกิดจากเหล้า"
"คำถามที่ว่าจะเอาออกแบบไหนเป็นเรื่องยากมาก ไม่ใช่ยากน้อยเลย เพราะเราต้องไปคุยกับคนทั้งหมู่บ้านว่าเราจะจัดงานให้ไม่มีเหล้าได้อย่างไร โดยเริ่มจากงานศพไม่มีเหล้า เพราะที่ผ่านมาค่าเฉลี่ยของค่าเหล้าในงานศพคือสองหมื่นบาท ไม่รวมงานเก็บกระดูก งานกฐินอีก"
"14 ธันวาคม พ.ศ. 2550 ผู้คนกว่าหมื่นคนมาร่วมประกาศเจตนารมย์ร่วมกันว่าจะเป็นศัตรูกับแอลกอฮอล์ หลังจากนั้นปี พ.ศ. 2554 เราจัดงานบุญปลอดเหล้าขึ้นที่วัดโพธิ์ศรีสุวรรณ หลอมรวมจิตใจของพี่น้อง ร่วมประกาศเจตนารมย์ว่าเราจะงดเหล้าในงานศพ หลังจากนั้นขยายเป็นงานเก็บกระดูก งานกฐิน งานวัด และสถานที่ราชการ"
"เป้าหมายสำคัญคือเด็ก เราสู้ทุกวันเพราะโฆษณามาทุกที่ทุกหนแห่ง เราจึงชวนเด็กและเยาวชนให้ร่วมกับพวกเรา จนกลายเป็นวัฒนธรรมของอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ"
"เราพูดรณรงค์ คุยกันบ่อย บอกซ้ำ ย้ำเตือนทุกเดือน ที่ผ่านมามีคนต่อต้านบ้างเหมือนกัน แต่สู้พลังคนเยอะไม่ได้ เพราะเห็นด้วยกับการลดเหล้ากว่า 90 เปอร์เซ็นต์ เฉพาะตำบลเสียว ประหยัดเงินได้กว่าสามล้าน ทั้งอำเภอรวมกันกว่า 16 ล้าน"
สำหรับชุมชนอื่นที่อยากเอาเป็นแบบอย่าง ครูจันทร์บอกเล่าถึงที่มาของความสำเร็จว่า
"การคืนข้อมูลชุมชนเป็นสิ่งที่ดีมากเลย ทำให้คนในชุมชนเข้าใจทิศทางร่วมกันครับ"
คลิกดูย้อนหลังเทปสนุก ๆ นี้ได้ที่ https://youtu.be/xIi-neJOv_I
สนใจข้อมูลเพิ่มเติมคลิกไปได้ที่ www.stopdrink.com หรือ สายด่วนเลิกเหล้าโทร. 1413
