ยาสตีรอยด์กับสุขภาพตา (หมอชาวบ้าน)
โดย พญ.สุนทรี ธิติวิเชียรเลิศ ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ยากลุ่มคอร์ติโคสเตรอยด์หรือที่เรียกสั้น ๆ ว่ากลุ่มสเตรอยด์ เป็นยาที่สังเคราะห์ขึ้นจากฮอร์โมนชนิดหนึ่งในร่างกาย มีหลายประเภท เช่น เดกซาเมทาโซน เพร็ดนิโซโลน ฟลูออโรเมทาโลน เป็นต้น
ยาออกฤทธิ์ลดการอักเสบและกดภูมิต้านทานโดยมีผลต่อหลายระบบในร่างกาย จึงถูกนำมาใช้รักษาอาการอักเสบในโรคต่าง ๆ อย่างแพร่หลาย ซึ่งรูปแบบการบริหารยามีทั้งในรูปยากิน ยาฉีด ยาพ่น ยาหยอดและยาป้าย
ในทางจักษุวิทยา นิยมใช้ยากลุ่มสเตรอยด์ในการรักษาการอักเสบในช่วงหน้าลูกตา เยื่อบุตา หรือกระจกตาอักเสบบางประเภท รวมทั้งการอักเสบหลังการผ่าตัด เป็นต้น
ยากลุ่มนี้มีข้อดีที่ลดการอักเสบได้ในหลายโรค โดยเฉพาะการอักเสบหรืออาการภูมิแพ้ชนิดที่เป็นรุนแรง อย่างไรก็ตาม การใช้ยาต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานอาจทำให้มีผลข้างเคียงได้หลายประการ
"ดวงตา" กับผลข้างเคียงจากยาสเตรอยด์
1. ต้อหินยากลุ่มสเตรอยด์โดยเฉพาะในรูปยาหยอด หากหยอดต่อเนื่องเป็นเวลานาน 2 สัปดาห์ขึ้นไป อาจทำให้มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของการระบายน้ำหล่อเลี้ยงในลูกตา ทำให้ความดันลูกตาสูงขึ้น และทำลายขั้วประสาทตา เกิดต้อหินจากการใช้ยาได้
ระยะแรกมักไม่มีอาการแสดงใด ต่อมาเมื่อมีอาการมากขึ้นจะค่อย ๆ สูญเสียลานสายตา ตาพร่ามัว จนระยะสุดท้ายเกิดตาบอดได้
การรักษาในระยะแรก ควรรีบหยุดยาสเตรอยด์ ถ้าไม่มีข้อบ่งชี้ในการใช้ยาแล้ว ภายหลังหยุดยาความดันลูกตาอาจลดลงจนปกติได้ แต่ถ้าต้อหินเป็นระยะรุนแรงแล้ว แม้หยุดยา ความดันลูกตาอาจไม่ลดลง อาจพิจารณาให้ยาลดความดันลูกตา เพื่อชะลอการสูญเสียสายตา และตรวจติดตามการรักษาอย่างต่อเนื่อง
2. ต้อกระจกเกิดได้ทั้งในรูปยาหยอดและยากิน ยาจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเมตาบอลิซึมของเลนส์ตา ทำให้เลนส์ตาขุ่นขึ้นและเป็นต้อกระจกบางชนิดได้ ผู้ป่วยจะมีอาการตามัวโดยค่อย ๆ มัวคล้ายหมอกฝ้าบัง และเมื่อเป็นแล้วการหยุดยาสเตรอยด์ มักไม่ทำให้เลนส์ตากลับมาใสเป็นปกติได้
ถ้าต้อกระจกเป็นมากขึ้นจนมีผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน อาจต้องพิจารณารักษาโดยการผ่าตัดต้อกระจก
3. การติดเชื้อของตายาออกฤทธิ์ลดการอักเสบ แต่ขณะเดียวกันยาก็มีฤทธิ์ลดภูมิต้านทานของร่างกาย ทำให้เพิ่มโอกาสเกิดการติดเชื้อบางอย่าง เช่น แบคทีเรีย ไวรัสของลูกตาได้ โดยเฉพาะการติดเชื้อกลุ่มไวรัสเริม เป็นต้น
4. ผิวหนังเปลือกตาบางลงมักเป็นผลข้างเคียงเฉพาะที่ จากยาหยอดหรือยาป้ายตา ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อ และเซลล์เม็ดสีที่บริเวณเปลือกตาทำให้ผิวหนังบริเวณดังกล่าวบางตัวและสีดูจางลง
5. ผลข้างเคียงอื่นที่พบได้ เช่น หนังตาตก รูม่านตาขยายโตขึ้นมักพบในรูปยาหยอด สาเหตุไม่ทราบชัดเจน เชื่อว่ายาสเตรอยด์ไปมีผลต่อเส้นประสาทที่มาเลี้ยงกล้ามเนื้อยกเปลือกตาและกล้ามเนื้อหดรูม่านตาให้ทำงานลดลง จึงมีหนังตาตกและรูม่านตาขยายโตขึ้นได้
ใช้ยาสเตรอยด์อย่างปลอดภัย ทำอย่างไร
1. เมื่อมีอาการผิดปกติทางตา เช่น อาการตาแดง คันเคืองตา ควรไปพบจักษุแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยว่ามีความจำเป็นต้องใช้ยากลุ่มสเตรอยด์ก่อน ไม่ควรซื้อยาหยอดที่มีส่วนประกอบของสเตรอยด์มาใช้เอง โดยสามารถสังเกตได้จากฉลากที่เขียนกำกับข้างขวดยา เพราะอาจเกิดผลข้างเคียงจากยาได้โดยไม่รู้ตัว 2. ผู้ป่วยที่มีความจำเป็นต้องได้รับยาหยอดกลุ่มสเตรอยด์ต่อเนื่องเป็นเวลานาน ควรมาตรวจติดตามพบจักษุแพทย์อย่างสม่ำเสมอเพื่อปรับความถี่ของยา ขนาดยา และระยะเวลาการใช้ยาที่เหมาะสม 3. หากผู้ป่วยมีอาการผิดปกติ เช่น ปวดตา ตามัว หรือหยอดยาแล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรรีบกลับไปพบแพทย์ก่อนนัด เพื่อเฝ้าระวังผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจะเห็นได้ว่ายากลุ่มสเตรอยด์ ถ้าใช้ไม่ถูกวิธี ก็อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพตาของเราได้ จึงควรใช้ภายใต้การดูแลของจักษุแพทย์เพื่อหลีกเลี่ยงอันตรายที่เกิดจากการใช้ยาที่ไม่เหมาะสมได้ เพื่อการมีสุขภาพตาที่ดี
เคล็ดลับสุขภาพ สุขภาพใกล้ตัว โรคและการป้องกัน คลิกเลย
คลิกอ่านความคิดเห็นของเพื่อนๆ ได้ที่นี่ค่ะ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
