จีนเจอโรคระบาดอีกระลอก โดยครั้งนี้เป็นโรคไวรัสเห็บ หรือ โรค SFTS เรามาทำความรู้จักกันดีกว่าว่าโรคนี้เป็นยังไง อันตรายแค่ไหน
![ไวรัสเห็บจีน SFTS]( "ไวรัสเห็บจีน SFTS")
ไวรัสเห็บ โรคระบาดรอบใหม่ในจีน ที่ทำให้หลายคนโอดว่าปีนี้ไม่อ่อนโยนต่อจิตใจเลย เพราะยังไม่ทันได้ก้าวพันโควิด 19 ก็มีไวรัสระบาดซ้ำมาอีกแล้ว แต่อย่าเพิ่งห่อเหี่ยวกันไป ลองมาทำความรู้จักไวรัสเห็บ หรือ โรค SFTS (Severe Fever with Thrombocytopenia Syndrome) คือโรคอะไรกันแน่ และที่ผ่านมาเคยพบการระบาดของโรคนี้ในประเทศไทยหรือไม่
ไวรัสเห็บคืออะไร
ไวรัสเห็บ มีชื่อเรียกอย่างไม่เป็นทางการว่า SFTS virus ซึ่งย่อมาจากชื่อโรค Severe Fever with Thrombocytopenia Syndrome โรคนี้เป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสในตระกูล Bunyavirus โดยมีเห็บสายพันธุ์ Haemaphysalis longicornis เป็นพาหะ และเป็นเชื้อไวรัสที่ถูกค้นพบมากว่า 10 ปีแล้ว โดยส่วนใหญ่พบมากในประเทศจีน เกาหลีใต้ และญี่ปุ่น แต่ในปี 2020 การแพร่ระบาดดูจะค่อนข้างหนักในคน เลยเกิดความกังวลกันมากขึ้น
![ไวรัสเห็บจีน SFTS]( "ไวรัสเห็บจีน SFTS")
ไวรัสเห็บ เกิดจากอะไร
ชื่อของไวรัสเห็บก็บอกค่อนข้างชัดว่าโรคนี้เกิดจากเห็บที่อยู่ในตัวสัตว์ต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มสัตว์ป่า โดยมีรังโรคมาจากแพะ แกะ หมู วัว ควาย ไก่ หนู สุนัข และนกบางชนิด แต่ไวรัสตัวนี้มีพันธุกรรมเป็น RNA ซึ่งมีความสามารถในการแยกเป็นสายพันธุ์ใหม่เมื่อไปติดกับสัตว์ที่ต่างชนิดกันได้ ดังนั้นการระบาดของไวรัสเห็บจึงอยู่ในวงกว้าง หมายถึงแฝงอยู่ในตัวสัตว์ได้หลายชนิด
อย่างไรก็ตาม ในไทยยังไม่พบการเกิดโรคนี้ และยังไม่เคยพบว่าสุนัขหรือแมวในบ้านเรามีเชื้อไวรัสเห็บ Haemaphysalis longicornis แต่เคยมีรายงานว่าพบเชื้อไวรัสเห็บจากสัตว์ที่นำเข้ามา เช่น วัว เป็นต้น
ไวรัสเห็บติดต่อยังไง
การติดไวรัสเห็บเกิดจากการถูกเห็บที่มีเชื้อกัด (แต่บางคนซักประวัติก็ไม่พบว่าโดนเห็บกัด เพราะไม่รู้ตัวว่าโดน) หรือการสัมผัสเลือดที่ติดเชื้อไวรัส SFTS แต่ทั้งนี้หลักฐานในปัจจุบันก็บ่งชี้ว่า การแพร่เชื้อไวรัสเห็บจากคนสู่คนอาจเกิดขึ้นได้ ผ่านทางเลือด บาดแผล และสารคัดหลั่ง แต่คงจะไม่แพร่ได้ง่ายและรวดเร็วเหมือนโควิด 19 เพราะไม่ใช่โรคติดต่อทางเดินหายใจ ทว่าการระบาดของไวรัสเห็บในปี 2020 ก็มีอัตราการตายที่สูงแบบไม่ปกติ ยังคงต้องเฝ้าระวังสถานการณ์ไปก่อน
ไวรัสเห็บ อาการเป็นอย่างไร
อาการของโรค SFTS จะมีอยู่ด้วยกัน 3 ระยะ คือ
![ไวรัสเห็บจีน SFTS]( "ไวรัสเห็บจีน SFTS")
1. ระยะไข้
ในช่วงสัปดาห์แรก ผู้ป่วยจะมีอาการไข้สูง นาน 5-11 วัน ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ต่อมน้ำเหลืองโต มีอาการทางเดินอาหาร เช่น เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ถ่ายเหลว และอาจพบเกล็ดเลือดและเม็ดเลือดขาวลดลงในระยะนี้ด้วย
2. ระยะอวัยวะต่าง ๆ ทำงานผิดปกติ
เมื่อถึงช่วงประมาณวันที่ 5 ของโรค อาจพบว่าอวัยวะต่าง ๆ ของผู้ป่วยทำงานผิดปกติไป เช่น ตับ หัวใจ ปอด ไต มีอาการเลือดออก หรืออาจพบอาการผิดปกติทางระบบประสาท เช่น สับสน ชักเกร็ง และค่าเกล็ดเลือดยังคงต่ำลงอย่างต่อเนื่อง
3. ระยะฟื้นตัว
หากผ่านพ้น 2 ระยะแรกมาได้ ประมาณวันที่ 11-19 ของโรคอาการจะดีขึ้นเป็นลำดับ เนื่องจากอวัยวะต่าง ๆ เริ่มกลับมาเป็นปกติ และจะใช้เวลาฟื้นตัวราว ๆ 2-4 สัปดาห์
ไวรัสเห็บ อันตรายแค่ไหน
หากมีอาการรุนแรงมาก รักษาไม่ทัน ผู้ป่วยอาจอวัยวะล้มเหลว เสียชีวิตได้ โดยอัตราการเสียชีวิตของโรคนี้ในปีก่อน ๆ จะอยู่ที่ราว ๆ 5% อย่างไรก็ตาม จากข้อมูล ณ วันที่ 8 สิงหาคม 2563 พบผู้ป่วยในมณฑลเจียงซู และมณฑลหูหนาน ประเทศจีน ประมาณ 60 คน ซึ่งในจำนวนนี้ เสียชีวิตไปแล้ว 7 ราย เท่ากับมีผู้เสียชีวิตสูงถึง 10% จึงเป็นที่สงสัยว่า ไวรัส SFTS ที่ระบาดอยู่นี้อาจจะเป็นสายพันธุ์ใหม่หรือไม่ ซึ่งต้องจับตาดูอย่างใกล้ชิดต่อไป
แต่ก็อย่าเพิ่งตระหนก เพราะโรคนี้ติดต่อกันไม่ง่ายเหมือนโควิด 19 และบางคนติดเชื้อก็รักษาหายได้เอง ไม่มีอาการรุนแรง โดยปัจจุบันในวงการแพทย์ยังเชื่ออยู่ว่า ความรุนแรงของโรคขึ้นอยู่กับปริมาณเชื้อไวรัสที่ร่างกายรับเข้าไป
ไวรัสเห็บ รักษายังไง
ต้องบอกว่ายังไม่มียารักษาไวรัสชนิดนี้อย่างเป็นทางการ ดังนั้นจึงทำได้เพียงรักษาไปตามอาการของผู้ป่วยแต่ละรายเท่านั้น และปัจจุบันก็ยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคไวรัสเห็บด้วย
ไวรัสเห็บ ป้องกันได้ไหม
![ไวรัสเห็บจีน SFTS]( "ไวรัสเห็บจีน SFTS")
เมื่อพาหะของโรคมาจากเห็บ ก็ควรหลีกเลี่ยงการโดนเห็บกัด โดยพยายามหลีกเลี่ยงการสัมผัสสุนัข หรือแมวจรจัด หรือสัตว์อื่นที่ไม่คุ้นเคย ไม่รู้แหล่งที่มา และหากเลี้ยงสัตว์อยู่ ก็ควรเลี้ยงระบบปิด พร้อมกับฉีดวัคซีนป้องกันโรคต่าง ๆ ให้สัตว์เลี้ยงอย่างครบถ้วน หรือถ้าเดินทางเข้าป่า ไร่นา
นอกจากนี้ ยังควรหลีกเลี่ยงการเดินลุยในพื้นที่มีหญ้าขึ้นรกสูง เลี่ยงการเดินป่า และให้สวมใส่เสื้อผ้ามิดชิดไม่เผยผิวให้ง่ายต่อการถูกเห็บกัด
ที่สำคัญหลักการสวมหน้ากากอนามัย กินร้อน ช้อนใครช้อนมัน และอยู่ห่างจากกัน ยังคงเป็นวิธีป้องกันโรคติดต่อที่จะช่วยลดความเสี่ยงของการติดโรคต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นแม้โควิด 19 จะเบาบางลงแล้ว ก็อย่าการ์ดตก และอย่าลืมดูแลสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอด้วยนะคะ
ขอบคุณข้อมูลจาก
เฟซบุ๊ก Virology and Cell Technology Lab - BIOTEC, สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย, หมอสายดาร์ก
ไวรัสเห็บ มีชื่อเรียกอย่างไม่เป็นทางการว่า SFTS virus ซึ่งย่อมาจากชื่อโรค Severe Fever with Thrombocytopenia Syndrome โรคนี้เป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสในตระกูล Bunyavirus โดยมีเห็บสายพันธุ์ Haemaphysalis longicornis เป็นพาหะ และเป็นเชื้อไวรัสที่ถูกค้นพบมากว่า 10 ปีแล้ว โดยส่วนใหญ่พบมากในประเทศจีน เกาหลีใต้ และญี่ปุ่น แต่ในปี 2020 การแพร่ระบาดดูจะค่อนข้างหนักในคน เลยเกิดความกังวลกันมากขึ้น
ไวรัสเห็บ เกิดจากอะไร
ชื่อของไวรัสเห็บก็บอกค่อนข้างชัดว่าโรคนี้เกิดจากเห็บที่อยู่ในตัวสัตว์ต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มสัตว์ป่า โดยมีรังโรคมาจากแพะ แกะ หมู วัว ควาย ไก่ หนู สุนัข และนกบางชนิด แต่ไวรัสตัวนี้มีพันธุกรรมเป็น RNA ซึ่งมีความสามารถในการแยกเป็นสายพันธุ์ใหม่เมื่อไปติดกับสัตว์ที่ต่างชนิดกันได้ ดังนั้นการระบาดของไวรัสเห็บจึงอยู่ในวงกว้าง หมายถึงแฝงอยู่ในตัวสัตว์ได้หลายชนิด
อย่างไรก็ตาม ในไทยยังไม่พบการเกิดโรคนี้ และยังไม่เคยพบว่าสุนัขหรือแมวในบ้านเรามีเชื้อไวรัสเห็บ Haemaphysalis longicornis แต่เคยมีรายงานว่าพบเชื้อไวรัสเห็บจากสัตว์ที่นำเข้ามา เช่น วัว เป็นต้น
ไวรัสเห็บติดต่อยังไง
การติดไวรัสเห็บเกิดจากการถูกเห็บที่มีเชื้อกัด (แต่บางคนซักประวัติก็ไม่พบว่าโดนเห็บกัด เพราะไม่รู้ตัวว่าโดน) หรือการสัมผัสเลือดที่ติดเชื้อไวรัส SFTS แต่ทั้งนี้หลักฐานในปัจจุบันก็บ่งชี้ว่า การแพร่เชื้อไวรัสเห็บจากคนสู่คนอาจเกิดขึ้นได้ ผ่านทางเลือด บาดแผล และสารคัดหลั่ง แต่คงจะไม่แพร่ได้ง่ายและรวดเร็วเหมือนโควิด 19 เพราะไม่ใช่โรคติดต่อทางเดินหายใจ ทว่าการระบาดของไวรัสเห็บในปี 2020 ก็มีอัตราการตายที่สูงแบบไม่ปกติ ยังคงต้องเฝ้าระวังสถานการณ์ไปก่อน
ไวรัสเห็บ อาการเป็นอย่างไร
อาการของโรค SFTS จะมีอยู่ด้วยกัน 3 ระยะ คือ
1. ระยะไข้
ในช่วงสัปดาห์แรก ผู้ป่วยจะมีอาการไข้สูง นาน 5-11 วัน ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ต่อมน้ำเหลืองโต มีอาการทางเดินอาหาร เช่น เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ถ่ายเหลว และอาจพบเกล็ดเลือดและเม็ดเลือดขาวลดลงในระยะนี้ด้วย
2. ระยะอวัยวะต่าง ๆ ทำงานผิดปกติ
เมื่อถึงช่วงประมาณวันที่ 5 ของโรค อาจพบว่าอวัยวะต่าง ๆ ของผู้ป่วยทำงานผิดปกติไป เช่น ตับ หัวใจ ปอด ไต มีอาการเลือดออก หรืออาจพบอาการผิดปกติทางระบบประสาท เช่น สับสน ชักเกร็ง และค่าเกล็ดเลือดยังคงต่ำลงอย่างต่อเนื่อง
3. ระยะฟื้นตัว
หากผ่านพ้น 2 ระยะแรกมาได้ ประมาณวันที่ 11-19 ของโรคอาการจะดีขึ้นเป็นลำดับ เนื่องจากอวัยวะต่าง ๆ เริ่มกลับมาเป็นปกติ และจะใช้เวลาฟื้นตัวราว ๆ 2-4 สัปดาห์
ไวรัสเห็บ อันตรายแค่ไหน
หากมีอาการรุนแรงมาก รักษาไม่ทัน ผู้ป่วยอาจอวัยวะล้มเหลว เสียชีวิตได้ โดยอัตราการเสียชีวิตของโรคนี้ในปีก่อน ๆ จะอยู่ที่ราว ๆ 5% อย่างไรก็ตาม จากข้อมูล ณ วันที่ 8 สิงหาคม 2563 พบผู้ป่วยในมณฑลเจียงซู และมณฑลหูหนาน ประเทศจีน ประมาณ 60 คน ซึ่งในจำนวนนี้ เสียชีวิตไปแล้ว 7 ราย เท่ากับมีผู้เสียชีวิตสูงถึง 10% จึงเป็นที่สงสัยว่า ไวรัส SFTS ที่ระบาดอยู่นี้อาจจะเป็นสายพันธุ์ใหม่หรือไม่ ซึ่งต้องจับตาดูอย่างใกล้ชิดต่อไป
แต่ก็อย่าเพิ่งตระหนก เพราะโรคนี้ติดต่อกันไม่ง่ายเหมือนโควิด 19 และบางคนติดเชื้อก็รักษาหายได้เอง ไม่มีอาการรุนแรง โดยปัจจุบันในวงการแพทย์ยังเชื่ออยู่ว่า ความรุนแรงของโรคขึ้นอยู่กับปริมาณเชื้อไวรัสที่ร่างกายรับเข้าไป
ไวรัสเห็บ รักษายังไง
ต้องบอกว่ายังไม่มียารักษาไวรัสชนิดนี้อย่างเป็นทางการ ดังนั้นจึงทำได้เพียงรักษาไปตามอาการของผู้ป่วยแต่ละรายเท่านั้น และปัจจุบันก็ยังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคไวรัสเห็บด้วย
ไวรัสเห็บ ป้องกันได้ไหม
เมื่อพาหะของโรคมาจากเห็บ ก็ควรหลีกเลี่ยงการโดนเห็บกัด โดยพยายามหลีกเลี่ยงการสัมผัสสุนัข หรือแมวจรจัด หรือสัตว์อื่นที่ไม่คุ้นเคย ไม่รู้แหล่งที่มา และหากเลี้ยงสัตว์อยู่ ก็ควรเลี้ยงระบบปิด พร้อมกับฉีดวัคซีนป้องกันโรคต่าง ๆ ให้สัตว์เลี้ยงอย่างครบถ้วน หรือถ้าเดินทางเข้าป่า ไร่นา
นอกจากนี้ ยังควรหลีกเลี่ยงการเดินลุยในพื้นที่มีหญ้าขึ้นรกสูง เลี่ยงการเดินป่า และให้สวมใส่เสื้อผ้ามิดชิดไม่เผยผิวให้ง่ายต่อการถูกเห็บกัด
ที่สำคัญหลักการสวมหน้ากากอนามัย กินร้อน ช้อนใครช้อนมัน และอยู่ห่างจากกัน ยังคงเป็นวิธีป้องกันโรคติดต่อที่จะช่วยลดความเสี่ยงของการติดโรคต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นแม้โควิด 19 จะเบาบางลงแล้ว ก็อย่าการ์ดตก และอย่าลืมดูแลสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอด้วยนะคะ
ขอบคุณข้อมูลจาก
เฟซบุ๊ก Virology and Cell Technology Lab - BIOTEC, สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย, หมอสายดาร์ก
