โรคปอดบวมอักเสบจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ (สุขกายสบายใจ )
ข้อมูลจาก นพ.วรวุฒิ เจริญศิริ โรงพยาบาลกรุงเทพ
หลังจากที่ได้ยินข่าวว่าไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 จะกลับมาระบาดอีกรอบ ทำให้เราอาจต้องรีบตื่นตัวอีกครั้ง เพื่อตั้งรับกับเชื้อไวรัส H5N1 หรือ H1N1
แต่คุณรู้หรือไม่ว่ายังมีอีกโรคที่แฝงมากับเจ้าไวรัสตัวนี้ แถมยังรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ วงการแพทย์เรียกเชื้อตัวนี้ว่า "โรคปอดบวมอักเสบจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009"
โรคปอดบวมจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่เป็นภาวการณ์อักเสบที่เกิดขึ้นที่ปอดสาเหตุสำคัญเกิดจากการติดเชื้อ ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัส ในสภาวะที่ผิดปรกติอาจจะเกิดจากเชื้อราหรือหนอนพยาธิก็ได้ เมื่อผู้ป่วยเกิดอาการปอดบวมจะมีหนองและสารน้ำอย่างอื่นในถุงลม ซึ่งจะทำให้ร่างกายไม่สามารถแลกเปลี่ยนก๊าซได้ตามปรกติ ร่างกายจะอยู่ในภาวะขาดออกซิเจนซึ่งอาจส่งผลกระทบร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิต
รู้ไว้ใช่ว่า...สาเหตุของโรคปอดบวมทั่วไป
เชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา หรือ หนอนพยาธิ โดยเชื้อที่เป็นสาเหตุมักจะอยู่ในน้ำลายและเสมหะของผู้ป่วย สามารถแพร่กระจายออกมาเวลาไอ หรือจาม การสูดดมสารเคมี เช่น แอมโมเนีย ไนโตรเจนไดออกไซด์ หรือการสำลักน้ำลาย เศษอาหาร และน้ำย่อย ในภาวะที่ภูมิคุ้มกันของร่างกายอ่อนแอ อาจเกิดจากเชื้อโรคที่ปกติอยู่ในลำคอ โดยเหตุชักนำสำคัญที่เกิดจากร่างกายมีภาวะภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ภูมิต้านทานในร่างกายที่จะต่อกรกับการอักเสบติดเชื้อลดต่ำลง เช่น สูงวัย ขาดอาหาร เบาหวาน และผู้ป่วยที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน พบการติดเชื้อในปอด พบได้บ่อยในผู้ป่วยที่มีการอุดกั้น และการอักเสบเรื้อรังในหลอดลมการอักเสบของปอดที่เกิดจากเชื้อไวรัส
เชื้อสำคัญ ได้แก่ ไวรัสอาร์เอสวี (RSV : Respiratory Syncytial Virus) มักเป็นสาเหตุของโรคปอดอักเสบในเด็กเล็กไวรัสไข้อีสุกอีใส ซึ่งในเด็กอาจเกิดอาการปอดบวมได้น้อยกว่าร้อยละ 1 แต่สำหรับผู้ป่วยที่เป็นผู้ใหญ่ อาจจะพบได้ถึงร้อยละ 50 โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น โรคมะเร็ง โรคเอดส์ ซึ่งมีอาการแน่น หน้าอก ไอเป็นเลือด แต่การตรวจร่างกายมักไม่พบความผิดปรกติแต่อย่างใด
กรณีไวรัสไข้หวัดใหญ่ (Influenza Virus) ทำให้เกิดปอดอักเสบจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ บางรายอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตโดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคปอด เบาหวาน ซึ่งผู้ป่วยปอดอักเสบจากเชื้อไวรัสชนิดรุนแรงนั้น จากภาพรังสีทรวงอกมักพบฝ้าขาวที่ปอด วินิจฉัยโดยการแยกเชื้อจากลำคอ วิธีนี้ โดยทั่วไปจะทำได้เฉพาะในโรงพยาบาลใหญ่ ๆ ซึ่งอาจใช้วิธีตรวจปฏิกิริยาน้ำเหลือง โดยการเปรียบเทียบระดับแอนติบอดี้ และ จะพบว่าระดับแอนติบอดี้ในช่วงพักฟื้นนั้น มากกว่าในช่วงเฉียบพลันถึง 4 เท่า
การรักษาด้วยยาต้านไวรัส อาจพิจารณาใช้ยาบางชนิด เพื่อการรักษาปอดอักเสบที่เกิดจากเชื้อไวรัส เช่น เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ใช้อะแมนทาดีน หรือโอเซลทามิเวียร์ เชื้อไข้อีสุกอีใสใช้ยาอะซัยโคลเวียร์ เชื้อไวรัส CMV ใช้ยาแกงซัยโคลเวียร์ เป็นต้น
ระดับความรุนแรงของโรค
โรคปอดบวมชนิดไม่รุนแรง ผู้ป่วยจะมีอาการไอ หอบ หรือหายใจเร็ว โดยใช้หลักเกณฑ์อัตราการหายใจ เด็กอายุต่ำกว่า 2 เดือน หายใจหอบคือ หายใจตั้งแต่ 60 ครั้งต่อนาทีขึ้นไป เด็กอายุ 2-11 เดือน หายใจหอบคือ หายใจตั้งแต่ 50 ครั้งต่อนาทีขึ้นไป เด็กอายุ 1-5 ปี หายใจหอบคือ หายใจตั้งแต่ 40 ครั้งต่อนาทีขึ้นไป เวลานับอัตราการหายใจต้องนับให้ครบ 1 นาที ในขณะที่เด็กสงบ ไม่ร้องหรือดิ้น ในเด็กเล็กให้ดูการ กระเพื่อมขึ้นลงของหน้าท้อง อาจเปิดเสื้อขึ้นดูให้ชัด ถ้าเป็นในเด็กโตกว่า 7 ขวบ ให้ดูการเคลื่อนไหวของทรวงอก การเคลื่อนโป่งออกและแฟบลงเป็น 1 ครั้ง โรคปอดบวมชนิดรุนแรง ผู้ป่วยจะมีอาการไอและหายใจแรงมาก จนทรวงอกส่วนล่างบริเวณลิ้นปี่ตลอดชายโครงบุ๋มเข้าขณะหายใจเข้า จะมีหอบร่วมด้วยหรือไม่ก็ตาม แพทย์จะรับไว้รักษาในโรงพยาบาล โรคปอดบวมชนิดรุนแรงมาก เด็กจะมีเสียงหายใจผิดปกติ อาจมีเสียงฮึดเวลาหายใจเข้าหรือเด็กอายุต่ำกว่า 2 เดือน มีเสียงหวีดเวลาหายใจออก หรือเด็กไม่กินนมและน้ำ ซึม ปลุกตื่นยาก หอบเหนื่อยมากจนริมฝีปากเขียว ชัก ฯลฯ แพทย์จะต้องรับไว้รักษาในโรงพยาบาลในเด็กที่อายุต่ำกว่า 2 เดือน ถ้าเป็นปอดบวมถือว่ารุนแรงทุกราย เด็กอาจมาด้วยอาการไข้สูง ไม่กินนมหรือน้ำ โดยอาจไม่ไอ แพทย์จะรับไว้รักษาในโรงพยาบาล เพราะมีอันตรายได้มาก อาการจะเปลี่ยนแปลงรวดเร็ว เชื้อโรคที่เป็นสาเหตุก็แตกต่างจากในกรณีของเด็กโต ซึ่งต้องใช้ยาปฏิชีวนะแตกต่างกันการระบาดและติดเชื้อโรค
เกิดจากากรหายใจเอาเชื้อโรคที่กระจายอยู่ในอากาศเข้าไป หลังจากได้รับเชื้ออาจจะเกิดอาการใน 1-3 วัน ไอ จามรดกัน บางรายอาจได้จากการกินน้ำแก้วเดียวกัน ใช้ผ้าเช็ดหน้าร่วมกัน หรือคลุกคลีใกล้ชิดกับผู้ป่วยที่เป็นปอดบวม สำลักเอาเชื้อแบคทีเรียที่มีอยู่โดยปกติในจมูกและคอเข้าไป ซึ่งมักพบในเด็กที่อ่อนแอหรือไม่ก็พิการ
ลักษณะอาการ
ผู้ป่วยจะมีไอมาก หายใจหอบ หรือหายใจลำบาก และเป็นไข้ ในเด็กโตอาจบ่นเจ็บหน้าอกหน้าบริเวณชายโครงด้วย อาจเริ่มเหมือนเป็นหวัดก่อน 1-2 วัน ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการน้ำมูกไหล จาม คัดจมูก นำมาก่อน บางรายอาจเริ่มด้วยใช้สูง หนาวสั่น หายใจหอบเหนื่อย หรืออาจเจ็บหน้าอก บริเวณที่อักเสบและไอ โดยในระยะแรก ๆ จะไอแห้ง ๆ แต่ต่อมาจะมีจำนวนเสมอหะเพิ่มขึ้นและเหนียว
การวินิจฉัยโรค
มีประวัติไข้ขึ้นสูง หนาวสั่น ไอมีเสมหะสีเหลืองหรือสีเขียว หายใจหอบ แพทย์จะเจาะเลือดเพื่อนตรวจนับเม็ดเลือด นับจำนวนเม็ดเลือดขาวว่าเพิ่มขึ้นหรือไม่ จากนั้นจึงตรวจเสมหะโดยการย้อมสีและเพาะเชื้อ เพื่อหาสาเหตุ ซึ่งกระบวนทั้งหมดนี้ อาจใช้เวลา 3-4 วันกว่าจะทราบผล ซึ่งต้องถ่ายภาพรังสีทรวงอกประกอบการวินิจฉัยโรคด้วย
วิธีการรักษา
ในกรณีเด็ก ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัส อาจจะไม่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล แต่ต้องกระตุ้นให้เด็กดื่มน้ำมาก ๆ วัดไข้ วันละ 2-3 ครั้ง กินยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด ห้ามซื้อยาแก้ไอรับประทานเองเด็ดขาด และคอยตรวจสีของริมฝีปากและเล็บว่ายังมีสีชมพูหรือไม่ หากมีสีคล้ำควรรีบพบแพทย์ทันที หากสาเหตุเกิดจากเชื้อแบคทีเรียหรืออาการหนักมาก เช่นไข้สูงมาก หอบมากไอมาก แพทย์จะให้นอนโรงพยาบาลและตรวจเลือดเพื่อพิจารณาให้ยาปฏิชีวนะ ออกซิเจน และสารน้ำทางหลอดเลือด ถ้าปอดบวมไม่รุนแรง จะได้รับการรักษาโดยให้ยาปฏิชีวนะไปกินที่บ้านซึ่งต้องให้เด็กกินยาสม่ำเสมอตามที่แพทย์สั่ง และควรอ่านฉลากยาก่อนใช้ยาเสมอ รวมทั้งกินยาให้ครบชุด 5-7 วัน พิจารณาใช้ยาลดไข้เฉพาะเวลาตัวร้อนห่างกันอย่างน้อย 4 ชั่วโมง ส่วนอาการไอนั้นในโรคปอดบวมจะไอมากกว่าโรคหวัด ยาที่กินอาจเป็นยาขับเสมหะ หรือละลายเสมหะ บางครั้งแพทย์อาจพิจารณาให้ยาขยายหลอดลมด้วย ห้ามกินยากดไม่ให้ไอหรือยาแก้แพ้ หรือยาแก้ไอสำเร็จรูปที่มีตัวยาตั้งแต่สามชนิดขึ้นไป เพราะแทนที่จะมีประโยชน์ กลับอาจเป็นโทษ เช่น ทำให้เด็กไอไม่ออก เสมหะที่มีมาก อาจตกเข้าไปค้างในหลอดลมทำให้ปอดแฟบได้ ผู้ป่วยควรดื่มน้ำบ่อย ๆ และไม่ลดอาหารพ่อแม่หรือผู้เลี้ยงเด็กต้องคอยดูอาการ ถ้าอาการหนักขึ้นจะต้องพาไปพบแพทย์ใหม่หรือ 2 วันแล้วอาการยังไม่ดีขึ้นก็ต้องพาไปตรวจอีก ส่วนมากอาการจะดีขึ้นและค่อย ๆ หายในหนึ่งสัปดาห์ อาการที่ไม่ดีขึ้นหรือแย่ลง ได้แก่ หอบมากขึ้น หายใจต้องออกแรงมากขึ้น หรือมีอาการของภาวะป่วยหนักอื่น ๆ เช่น ซึมเศร้า ไม่ดื่มน้ำ ชัก ซึ่งจะต้องรักษาในโรงพยาบาล ในรายเป็นปอดบวมรุนแรงและรุนแรงมาก จะได้รับการรักษาในโรงพยาบาล โดยการฉีดยาปฏิชีวนะ อาจต้องให้น้ำเกลือเข้าเส้นเลือดในบางราย หรือต้องให้ออกซิเจนในรายที่หายใจเหนื่อยมาก ริมฝีปากเขียวอ่อนเพลีย และถ้าอาการไม่ดีขึ้น อาจต้องใช้เครื่องช่วยหายใจโรคปอดบวม...ป้องกันได้
หลีกเลี่ยงการคลุกคลีใกล้ชิดกับผู้ป่วยที่เป็นโรคปอดบวม โดยเฉพาะเด็กทารกถ้าเป็นปอดบวมจะมีอันตรายมาก และหลีกเลี่ยงมลภาวะที่เป็นพิษ เช่น ควันบุหรี่ ควันไฟ ควันท่อไอเสียรถยนต์ และหมอกควันในอากาศ ถ้ามีอาการสงสัยว่าจะเป็นปอดบวมให้รีบไปพบแพทย์ เพื่อรับการรักษาตั้งแต่ระยะแรก อันตรายจะน้อยลง
ระวัง...โรคแทรกซ้อน
น้ำในช่องเยื่อหุ้มปอด เกิดจากการอักเสบองเนื้อปอดลามออกมาถึงเยื่อหุ้มปอดจำนวนน้ำมีได้ตั้งแต่เล็กน้อยจนถึงขนาดมาก ถ้ามีไม่มากก็อาจหายเองได้ ในรายที่มีจำนวนมากจนทำให้เกิดอาการหอบ จะต้องทำการรักษาโดยการเจาะดูดเอาน้ำออก หนองในช่องเยื่อหุ้มปอด ภาพถ่ายรังสีเหมือนกับมีน้ำในช่องหุ้มปอด แต่จะมีใช้สูง และหอบเหนื่อย ปอดแตกและมีลมในช่องปอด มักเกิดจากการติดเชื้อที่รุนแรง ผู้ป่วยจะแน่นหน้าอก และหายใจหอบเหนื่อย หัวใจวาย มักพบในรายที่มีโรคหัวใจอยู่ก่อนแล้วคุณรู้หรือไม่
ไข้หวัดนกจะกระจายไปทุกระบบของร่างกาย แต่ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 จะกระจายเฉพาะ ระบบทางเดินหายใจ จึงทำให้อาการรุนแรงน้อยกว่าอย่างไรก็ตามในผู้ป่วยบางรายอาจเกิดปิดอักเสบที่อาจนำไปสู่ระบบหายใจล้มเหลว และทำให้เสียชีวิตได้
ความรุนแรงของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 หากเทียบกับไข้หวัดนกนับว่านอยกว่า โดยพบว่ามีผู้ป่วยไข้หวัดนกเพียงร้อยละ 6 เท่านั้นที่เสียชีวิต แต่ความสามารถแพร่ระบาดขยายยางกว้างได้มากกว่า ขณะที่ผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ H5N1 ซึ่งเป็นสายพันธุ์รุนแรงที่ทั่วโลกให้ความสำคัญมีผู้เสียชีวิตสูงถึงร้อยละ 65
เคล็ดลับสุขภาพ สุขภาพใกล้ตัว โรคและการป้องกัน คลิกเลย
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
