จริง ๆ แล้วโรคมะเร็งต่อมไทรอยด์ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด ยิ่งถ้าเราเจอมะเร็งไทรอยด์ตั้งแต่แรก ๆ อาจรักษาให้หายขาดได้สูง งั้นมาเช็กอาการมะเร็งต่อมไทรอยด์กันด่วนเลย
มะเร็งต่อมไทรอยด์ ขึ้นชื่อว่ามะเร็งก็ฟังดูน่ากลัวและอันตรายต่อชีวิต ไม่ว่าจะเป็นมะเร็งชนิดไหน อย่างมะเร็งไทรอยด์ ที่มีก้อนเนื้อในลำคอ ฟังดูแล้วใช้ชีวิตลำบากและคงทรมานไม่น้อยเลยว่าไหมคะ
ต่อมไทรอยด์อยู่ตรงไหน สำคัญอย่างไร
ต่อมไทรอยด์อยู่บริเวณหน้าหลอดลม ใต้กระดูกไทรอยด์ (ลูกกระเดือกในผู้ชาย) ต่อมไทรอยด์จะมีอยู่ด้วยกันทั้งสองข้าง ซ้ายและขวา และมีแนวเชื่อมตรงกลางคล้ายปีกผีเสื้อ โดยขนาดของต่อมไทรอยด์แต่ละข้างจะมีขนาดประมาณ 4-5 x 1.5-2 เซนติเมตร
ทั้งนี้ต่อมไทรอยด์เป็นต่อมสำคัญในการสร้างไทรอยด์ฮอร์โมน ซึ่งไทรอยด์ฮอร์โมนก็มีหน้าที่เกี่ยวกับการสร้างเสริมการเจริญเติบโตของร่างกาย รวมไปถึงการทำงานของเซลล์ต่าง ๆ กระตุ้นการทำงานของหัวใจ หลอดเลือด ระบบประสาท ทั้งยังมีหน้าที่ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย (ความรู้สึกร้อน-หนาวของร่างกาย) และต่อมไทรอยด์ยังทำงานร่วมกับฮอร์โมนอื่น ๆ อีกด้วย
มะเร็งไทรอยด์ สาเหตุเกิดจากอะไร
มะเร็งต่อมไทรอยด์ เป็นมะเร็งของต่อมไร้ท่อที่พบได้บ่อยที่สุด สาเหตุของโรคมะเร็งต่อมไทรอยด์ยังไม่ทราบแน่ชัด แต่ทางแพทย์สันนิษฐานว่าอาจเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน ดังนี้
ทั้งนี้ต่อมไทรอยด์เป็นต่อมสำคัญในการสร้างไทรอยด์ฮอร์โมน ซึ่งไทรอยด์ฮอร์โมนก็มีหน้าที่เกี่ยวกับการสร้างเสริมการเจริญเติบโตของร่างกาย รวมไปถึงการทำงานของเซลล์ต่าง ๆ กระตุ้นการทำงานของหัวใจ หลอดเลือด ระบบประสาท ทั้งยังมีหน้าที่ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย (ความรู้สึกร้อน-หนาวของร่างกาย) และต่อมไทรอยด์ยังทำงานร่วมกับฮอร์โมนอื่น ๆ อีกด้วย
มะเร็งไทรอยด์ สาเหตุเกิดจากอะไร
มะเร็งต่อมไทรอยด์ เป็นมะเร็งของต่อมไร้ท่อที่พบได้บ่อยที่สุด สาเหตุของโรคมะเร็งต่อมไทรอยด์ยังไม่ทราบแน่ชัด แต่ทางแพทย์สันนิษฐานว่าอาจเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน ดังนี้
* พันธุกรรมที่ผิดปกติ ทั้งชนิดถ่ายทอดได้และชนิดไม่ถ่ายทอด
* การได้รับรังสีบางชนิดจากสิ่งแวดล้อม เช่น จากโรงงานพลังปรมาณู หรือเคยได้รับการฉายรังสีที่บริเวณลำคอ
* ฮอร์โมนเพศ โดยพบมะเร็งต่อมไทรอยด์ในเพศหญิงมากกว่าในเพศชาย เกือบ 3 เท่า
* ทานอาหารที่มีไอโอดีนน้อยเกินไป เช่น อาหารทะเล สาหร่าย ไข่ ฯลฯ เพราะต่อมไทรอยด์ต้องการไอโอดีนในการสร้างฮอร์โมน และไอโอดีนก็จะปกป้องต่อมไทรอยด์จากโรคต่าง ๆ ด้วย หากขาดไอโอดีน นอกจากเป็นสาเหตุของโรคคอพอกแล้ว ยังเสี่ยงต่อโรคมะเร็งไทรอยด์
อย่างไรก็ตาม มะเร็งไทรอยด์เป็นโรคที่เกิดได้กับทุกเพศทุกวัย ไม่ว่าจะเด็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่ หรือในผู้สูงอายุ
มะเร็งต่อมไทรอยด์มีกี่ชนิด
มะเร็งต่อมไทรอยด์มีอยู่หลายชนิดด้วยกัน ขึ้นอยู่กับว่าเกิดจากเซลล์อะไร แต่สามารถแบ่งออกได้ 2 ชนิดใหญ่ ๆ ดังนี้
1. มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งจับกินแร่รังสีไอโอดีน
ได้แก่ มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดแปปปิลลารี (Papillary) พบได้มากที่สุด ราว ๆ 80% ของมะเร็งต่อมไทรอยด์ทั้งหมด และมะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดฟอลลิคูลา (Follicular) พบได้บ่อยรองลงมา
2. มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งไม่จับกินแร่รังสีไอโอดีน
ได้แก่ มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดอะนาพลาสติก (Anaplastic) พบได้ยากที่สุด แต่ก็จัดเป็นชนิดที่อันตรายที่สุด มักพบในผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป
ทั้งนี้มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งจับกินแร่รังสีไอโอดีน จะมีการแบ่งตัวและเจริญเติบโตช้า จึงมีความรุนแรงต่ำกว่ามะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งไม่จับกินแร่รังสีไอโอดีน ซึ่งมีการเจริญเติบโตของเซลล์เร็วและก้อนมะเร็งมักมีขนาดใหญ่ รักษายาก
นอกจากนี้ ยังมีมะเร็งไทรอยด์ชนิด Medullary Thyroid Cancer ซึ่งเกิดจากพันธุกรรม พบในเซลล์ต่อมไทรอยด์ชนิด C Cells ซึ่งหากตรวจพบและรักษาก่อนที่จะลุกลาม ก็มีแนวโน้มที่จะหายขาดสูง
* การได้รับรังสีบางชนิดจากสิ่งแวดล้อม เช่น จากโรงงานพลังปรมาณู หรือเคยได้รับการฉายรังสีที่บริเวณลำคอ
* ฮอร์โมนเพศ โดยพบมะเร็งต่อมไทรอยด์ในเพศหญิงมากกว่าในเพศชาย เกือบ 3 เท่า
* ทานอาหารที่มีไอโอดีนน้อยเกินไป เช่น อาหารทะเล สาหร่าย ไข่ ฯลฯ เพราะต่อมไทรอยด์ต้องการไอโอดีนในการสร้างฮอร์โมน และไอโอดีนก็จะปกป้องต่อมไทรอยด์จากโรคต่าง ๆ ด้วย หากขาดไอโอดีน นอกจากเป็นสาเหตุของโรคคอพอกแล้ว ยังเสี่ยงต่อโรคมะเร็งไทรอยด์
อย่างไรก็ตาม มะเร็งไทรอยด์เป็นโรคที่เกิดได้กับทุกเพศทุกวัย ไม่ว่าจะเด็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่ หรือในผู้สูงอายุ
มะเร็งต่อมไทรอยด์มีกี่ชนิด
มะเร็งต่อมไทรอยด์มีอยู่หลายชนิดด้วยกัน ขึ้นอยู่กับว่าเกิดจากเซลล์อะไร แต่สามารถแบ่งออกได้ 2 ชนิดใหญ่ ๆ ดังนี้
1. มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งจับกินแร่รังสีไอโอดีน
ได้แก่ มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดแปปปิลลารี (Papillary) พบได้มากที่สุด ราว ๆ 80% ของมะเร็งต่อมไทรอยด์ทั้งหมด และมะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดฟอลลิคูลา (Follicular) พบได้บ่อยรองลงมา
2. มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งไม่จับกินแร่รังสีไอโอดีน
ได้แก่ มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดอะนาพลาสติก (Anaplastic) พบได้ยากที่สุด แต่ก็จัดเป็นชนิดที่อันตรายที่สุด มักพบในผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป
ทั้งนี้มะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งจับกินแร่รังสีไอโอดีน จะมีการแบ่งตัวและเจริญเติบโตช้า จึงมีความรุนแรงต่ำกว่ามะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดที่เซลล์มะเร็งไม่จับกินแร่รังสีไอโอดีน ซึ่งมีการเจริญเติบโตของเซลล์เร็วและก้อนมะเร็งมักมีขนาดใหญ่ รักษายาก
นอกจากนี้ ยังมีมะเร็งไทรอยด์ชนิด Medullary Thyroid Cancer ซึ่งเกิดจากพันธุกรรม พบในเซลล์ต่อมไทรอยด์ชนิด C Cells ซึ่งหากตรวจพบและรักษาก่อนที่จะลุกลาม ก็มีแนวโน้มที่จะหายขาดสูง
มะเร็งไทรอยด์ ก้อนเนื้อในลำคอที่สังเกตได้
มะเร็งไทรอยด์เป็นก้อนเนื้อที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ในต่อมไทรอยด์ แล้วกลายเป็นเนื้อร้าย สามารถแพร่กระจายออกไปยังบริเวณอื่น ๆ ได้ โดยอาการมะเร็งไทรอยด์สามารถสังเกตได้ง่าย ๆ ดังนี้
- มีก้อนบริเวณต่อมไทรอยด์ (บริเวณลูกกระเดือก) และก้อนนั้นเคลื่อนที่ตามจังหวะการกลืนน้ำลาย
- สามารถคลำก้อนเนื้อได้โดยไม่เจ็บ แต่บางครั้งอาจมีอาการเจ็บได้ด้วย
- อาจมีอาการเสียงแหบในบางคน
- มีอาการกลืนลำบาก ปวดลำคอ ไอ
- หากก้อนเนื้อใหญ่ขึ้นจะหายใจไม่สะดวก
- หากมะเร็งลุกลาม อาจพบก้อนเนื้อบริเวณอื่น ๆ ของร่างกาย เช่น ศีรษะ ซี๋โครง สะโพก หรือที่อื่น ๆ ตามร่างกาย
อย่างไรก็ตาม ก้อนที่ลำคออาจเป็นก้อนเนื้อธรรมดาที่ไม่ใช่เนื้อร้ายก็เป็นได้ ดังนั้นหากคลำเจอก้อนที่ลำคอควรรีบไปพบแพทย์เพื่อให้แพทย์วินิจฉัยอย่างละเอียดอีกทีนะคะ
มะเร็งต่อมไทรอยด์ มีกี่ระยะ
- มีก้อนบริเวณต่อมไทรอยด์ (บริเวณลูกกระเดือก) และก้อนนั้นเคลื่อนที่ตามจังหวะการกลืนน้ำลาย
- สามารถคลำก้อนเนื้อได้โดยไม่เจ็บ แต่บางครั้งอาจมีอาการเจ็บได้ด้วย
- อาจมีอาการเสียงแหบในบางคน
- มีอาการกลืนลำบาก ปวดลำคอ ไอ
- หากก้อนเนื้อใหญ่ขึ้นจะหายใจไม่สะดวก
- หากมะเร็งลุกลาม อาจพบก้อนเนื้อบริเวณอื่น ๆ ของร่างกาย เช่น ศีรษะ ซี๋โครง สะโพก หรือที่อื่น ๆ ตามร่างกาย
อย่างไรก็ตาม ก้อนที่ลำคออาจเป็นก้อนเนื้อธรรมดาที่ไม่ใช่เนื้อร้ายก็เป็นได้ ดังนั้นหากคลำเจอก้อนที่ลำคอควรรีบไปพบแพทย์เพื่อให้แพทย์วินิจฉัยอย่างละเอียดอีกทีนะคะ
มะเร็งต่อมไทรอยด์ มีกี่ระยะ
ระยะของมะเร็งต่อมไทรอยด์ จะนำอายุผู้ป่วยมาคำนวณระยะของโรคด้วย เนื่องจากในผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 45 ปี ความรุนแรงของโรคมะเร็งไทรอยด์จะต่ำมาก ทั้งนี้การแบ่งระยะโรคมะเร็งต่อมไทรอยด์ มีรายละเอียด ดังนี้
- ผู้ป่วยอายุต่ำกว่า 45 ปี มะเร็งไทรอยด์จะมี 2 ระยะ ได้แก่
* ระยะที่ 1 โรคเกิดในต่อมไทรอยด์เพียงด้านเดียว หรือทั้งสองด้าน หรืออาจมีการลุกลามของเซลล์มะเร็งไปยังต่อมน้ำเหลือง บริเวณลำคอ
* ระยะที่ 2 โรคมะเร็งแพร่กระจายเข้ากระแสเลือด ซึ่งมักจะแพร่กระจายเข้าสู่ปอดในที่สุด
- ผู้ป่วยอายุ 45 ปี ขึ้นไป มะเร็งไทรอยด์จะมี 4 ระยะ ได้แก่
* ระยะที่ 1 ก้อนมะเร็งมีขนาดเล็ก ไม่เกิน 2 เซนติเมตร
* ระยะที่ 2 ก้อนมะเร็งโตกว่า 2 เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 4 เซนติเมตร
* ระยะที่ 3 ก้อนมะเร็งโตมากกว่า 4 เซนติเมตร และ/หรือ ลุกลามเข้าต่อมน้ำหลืองบริเวณติดกับต่อมไทรอยด์
* ระยะที่ 4 ก้อนมะเร็งลุกลามเข้าเนื้อเยื่อ หรืออวัยวะข้างเคียง รอยโรคลุกลามเข้าต่อมน้ำเหลืองบริเวณลำคอ และ/หรือ เซลล์มะเร็งแพร่กระจายเข้ากระแสเลือด ลามไปยังอวัยวะอื่น ๆ โดยเฉพาะที่ปอด กระดูก หนังศีรษะ สมอง และตับ
- ผู้ป่วยอายุต่ำกว่า 45 ปี มะเร็งไทรอยด์จะมี 2 ระยะ ได้แก่
* ระยะที่ 1 โรคเกิดในต่อมไทรอยด์เพียงด้านเดียว หรือทั้งสองด้าน หรืออาจมีการลุกลามของเซลล์มะเร็งไปยังต่อมน้ำเหลือง บริเวณลำคอ
* ระยะที่ 2 โรคมะเร็งแพร่กระจายเข้ากระแสเลือด ซึ่งมักจะแพร่กระจายเข้าสู่ปอดในที่สุด
- ผู้ป่วยอายุ 45 ปี ขึ้นไป มะเร็งไทรอยด์จะมี 4 ระยะ ได้แก่
* ระยะที่ 1 ก้อนมะเร็งมีขนาดเล็ก ไม่เกิน 2 เซนติเมตร
* ระยะที่ 2 ก้อนมะเร็งโตกว่า 2 เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 4 เซนติเมตร
* ระยะที่ 3 ก้อนมะเร็งโตมากกว่า 4 เซนติเมตร และ/หรือ ลุกลามเข้าต่อมน้ำหลืองบริเวณติดกับต่อมไทรอยด์
* ระยะที่ 4 ก้อนมะเร็งลุกลามเข้าเนื้อเยื่อ หรืออวัยวะข้างเคียง รอยโรคลุกลามเข้าต่อมน้ำเหลืองบริเวณลำคอ และ/หรือ เซลล์มะเร็งแพร่กระจายเข้ากระแสเลือด ลามไปยังอวัยวะอื่น ๆ โดยเฉพาะที่ปอด กระดูก หนังศีรษะ สมอง และตับ
มะเร็งต่อมไทรอยด์ รักษาอย่างไร
วิธีรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์ที่นิยมและเหมาะสมที่สุดในปัจจุบันก็คือการผ่าตัด โดยแพทย์อาจพิจารณาผ่าตัดต่อมไทรอยด์ทิ้งทั้งต่อม และหากมะเร็งลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองที่คอ ก็อาจจะต้องผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองที่คอไปด้วย ซึ่งการรักษาก็ขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยและดุลยพินิจของแพทย์ด้วย
วิธีรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์ที่นิยมและเหมาะสมที่สุดในปัจจุบันก็คือการผ่าตัด โดยแพทย์อาจพิจารณาผ่าตัดต่อมไทรอยด์ทิ้งทั้งต่อม และหากมะเร็งลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองที่คอ ก็อาจจะต้องผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองที่คอไปด้วย ซึ่งการรักษาก็ขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยและดุลยพินิจของแพทย์ด้วย
ทว่าการรักษาด้วยการผ่าตัดอาจยังไม่จบ เพราะแพทย์จะนำชิ้นเนื้อที่ผ่าตัดไปตรวจอย่างละเอียดอีกที และหากพบว่าก้อนเนื้อนั้นไม่ใช่มะเร็งที่มีความเสี่ยงต่ำ แพทย์ก็จะแนะนำให้ผู้ป่วยรักษาตัวต่อเนื่องด้วยการใช้สารรังสีไอโอดีน หรือที่เรียกว่าการกลืนน้ำแร่ และมักไม่ได้ใช้การรักษาด้วยยาเคมีบำบัด นอกจากในกรณีผู้ป่วยเป็นซ้ำ รอยโรคอยู่ในระยะลุกลาม และมีอาการน่าเป็นห่วงเท่านั้น
ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์ รักษาหายขาดไหม จะอยู่ได้กี่ปี
ผลการรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์ ณ ปัจจุบัน ค่อนข้างเป็นที่น่าพอใจและมีโอกาสหายขาดได้สูง โดยเฉพาะมะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดแปปปิลลารี และฟอลลิคูลา เนื่องจากความรุนแรงของโรคค่อนข้างต่ำ อีกทั้งมะเร็งไทรอยด์ชนิดนี้ยังตอบสนองการรักษาด้วยการผ่าตัดและการกลืนน้ำแร่ได้ดี ทั้งนี้ผู้ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์จะมีอัตราการรอดชีวิตมากกว่า 95% หลังจากผ่านไปแล้ว 10 ปี เลยทีเดียว
อย่างไรก็ตาม การตัดต่อมไทรอยด์ออกเพื่อรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์ จะทำให้ร่างกายไม่สามารถสร้างฮอร์โมนไทรอยด์ได้อีก ดังนั้นผู้ป่วยจะได้รับยาไทรอยด์ฮอร์โมนมารับประทาน ซึ่งก็ต้องรับประทานยาดังกล่าวตลอดชีวิต ห้ามขาดยาเป็นอันขาด เนื่องจากยาไทรอยด์ฮอร์โมนมีผลชะลอและยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งต่อมไทรอยด์นั่นเอง
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
สมาคมรังสีรักษาและมะเร็งวิทยาแห่งประเทศไทย
ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์ รักษาหายขาดไหม จะอยู่ได้กี่ปี
ผลการรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์ ณ ปัจจุบัน ค่อนข้างเป็นที่น่าพอใจและมีโอกาสหายขาดได้สูง โดยเฉพาะมะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิดแปปปิลลารี และฟอลลิคูลา เนื่องจากความรุนแรงของโรคค่อนข้างต่ำ อีกทั้งมะเร็งไทรอยด์ชนิดนี้ยังตอบสนองการรักษาด้วยการผ่าตัดและการกลืนน้ำแร่ได้ดี ทั้งนี้ผู้ป่วยมะเร็งต่อมไทรอยด์จะมีอัตราการรอดชีวิตมากกว่า 95% หลังจากผ่านไปแล้ว 10 ปี เลยทีเดียว
อย่างไรก็ตาม การตัดต่อมไทรอยด์ออกเพื่อรักษามะเร็งต่อมไทรอยด์ จะทำให้ร่างกายไม่สามารถสร้างฮอร์โมนไทรอยด์ได้อีก ดังนั้นผู้ป่วยจะได้รับยาไทรอยด์ฮอร์โมนมารับประทาน ซึ่งก็ต้องรับประทานยาดังกล่าวตลอดชีวิต ห้ามขาดยาเป็นอันขาด เนื่องจากยาไทรอยด์ฮอร์โมนมีผลชะลอและยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งต่อมไทรอยด์นั่นเอง
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
สมาคมรังสีรักษาและมะเร็งวิทยาแห่งประเทศไทย