palliative care คือ การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย ผู้ป่วยมะเร็ง

Palliative care เป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการรักษาผู้ป่วยระยะสุดท้ายของโรคต่าง ๆ ให้เขาได้มีคุณภาพชีวิตที่ดีตามอัตภาพ และเพื่อให้เขาจากไปอย่างสงบ

ในปัจจุบันมีเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ก้าวหน้า ทำให้แนวทางการรักษาโรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ มีมากขึ้น ไม่เว้นแม้แต่การรักษาผู้ป่วยระยะสุดท้าย ที่ก็มีแนวทางการรักษาที่เรียกว่า การรักษาแบบประคับประคอง หรือ Palliative care ซึ่งเป็นการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายและครอบครัวให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยการรักษาผู้ป่วยระยะสุดท้ายตามอาการ และมุ่งหวังให้ผู้ป่วยมีความทรมานจากการรักษาตัวน้อยที่สุด ซึ่งวันนี้เราจะพาทุกคนมารู้จัก Palliative care คืออะไร มีหลักการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายอย่างไรบ้าง

Palliative care คืออะไร

Palliative care คือ วิธีการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายของโรคและครอบครัว โดยให้การป้องกันและบรรเทาอาการ รวมไปถึงลดทอนความทุกข์ทรมานจากโรคที่อาจเกิดขึ้น ทั้งนี้ Palliative care จะมุ่งเน้นการดูแลที่ครอบคลุมทั้งกาย ใจ สังคม และจิตวิญญาณของผู้ป่วย ผ่านกระบวนการค้นหา ประเมิน และให้การรักษาภาวะเจ็บปวดของผู้ป่วย ซึ่งทุกกระบวนการรักษา ผู้ป่วยและครอบครัวสามารถมีส่วนร่วมในการตัดสินใจร่วมกับทีมแพทย์ เพื่อวางเป้าหมายในการรักษาให้ไปในทิศทางเดียวกัน นอกจากนี้ยังเป็นการช่วยให้ผู้ป่วย ครอบครัว และญาติ สามารถปรับตัวให้พร้อมรับต่อการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น

Palliative care ดูแลผู้ป่วยแบบไหน

          Palliative care เป็นหลักการการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายของโรคต่าง ๆ กล่าวคือ ผู้ป่วยที่มีอาการของโรคต่าง ๆ ลุกลามจนไม่สามารถรักษาให้หายได้ และแพทย์ไม่มีแผนการรักษาเฉพาะโรคนั้น ๆ อีกต่อไป ทำได้เพียงแค่ดูแลรักษาแบบประคับประคองไปตามอาการที่ผู้ป่วยเป็น จนกระทั่งผู้ป่วยเสียชีวิต

Palliative care หลักการดูแลเป็นอย่างไร

          หลักการดูแลผู้ป่วยด้วยวิธี Palliative care สามารถสรุปเป็นหัวข้อย่อย ๆ ได้ ดังนี้

     * ประเมินอาการของผู้ป่วย

          คณะแพทย์และพยาบาลจะประเมินอาการของผู้ป่วย ทั้งอาการปวด ปัญหาการหายใจ ปัญหาการกลืน ความอ่อนล้า อาการท้องผูก ปัญหาคลื่นไส้ อาเจียน ปัญหาเรื่องแผลกดทับ และปัญหาทางกายภาพอื่น ๆ ว่ามีแนวโน้มจะเป็นไปอย่างไร อยู่ในขั้นไหน ควรต้องได้รับการดูแลอย่างไรบ้าง

     * รักษาแบบประคับประคองตามอาการ

          การรักษาผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบ Palliative care จะมุ่งเน้นไปที่การรักษาเพื่อลดทอนความเจ็บปวดที่อาจเกิดขึ้น หรือป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้น รวมไปถึงการดูแลผู้ป่วยให้มีความสะดวกสบายตรงต่อความต้องการของตัวผู้ป่วยเองและญาติของผู้ป่วยมากที่สุด

     * ดูแลแบบองค์รวม

          นอกจากปัญหาสุขภาพทางกายแล้ว การดูแลแบบ Palliative care ยังจะดูแลด้านจิตใจ อารมณ์ ความเป็นอยู่ สภาพแวดล้อมของผู้ป่วยด้วย ทั้งนี้ก็เพื่ออำนวยความสะดวกและเพื่อให้ผู้ป่วยมีความสุขมากที่สุด

     * เคารพสิทธิของผู้ป่วยและครอบครัว

          อย่างที่บอกว่าการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบ Palliative care จะให้ผู้ป่วยและครอบครัวได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจถึงแนวทางและเป้าหมายในการดูแล ทั้งนี้ทางผู้ดูแลจะให้ความเคารพในค่านิยม ความเชื่อ และศาสนาของผู้ป่วยและครอบครัวด้วย

      * ไม่ยื้อความทรมาน และไม่เร่งอัตราการเสียชีวิต

          การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย แบบ Palliative care จะอยู่ภายใต้ปรัชญาที่ว่า จะไม่ใช้เครื่องมือแพทย์หรือความรู้ทางการแพทย์เพื่อยื้อความทรมานโดยไม่เพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย ในขณะเดียวกันก็ไม่ใช่การเร่งหรือช่วยให้ผู้ป่วยเสียชีวิตเร็วกว่าการดำเนินโรคตามธรรมชาติ

     * ดูแลภายใต้ทีมสหวิชาชีพ

          การดูแลผู้ป่วยจะดำเนินการโดยทีมสหวิชาชีพ ซึ่งจะมีการประสานงานระหว่างบุคลากรสาธารณสุขหลากหลายสาขา เพื่อให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและครอบครัวดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ที่สำคัญยังมีการตระหนักอยู่เสมอว่าครอบครัวก็เป็นส่วนหนึ่งของทีมดูแลผู้ป่วยด้วย

     * ดูแลตั้งแต่แรกเริ่มจนหลังผู้ป่วยเสียชีวิต

          การดูแลจะมีความต่อเนื่องตั้งแต่ระยะแรก ๆ ของโรค จวบจนกระทั่งหลังจากผู้ป่วยเสียชีวิต

          ทั้งนี้การดูแลผู้ป่วยด้วยวิธี Palliative care ยังจะมีรายละเอียดปลีกย่อยตามอาการและโรคของผู้ป่วยแต่ละราย แต่อย่างไรก็ยังคงมีเป้าหมายเดียวกันคือเป็นการดูแลที่จะทำให้ผู้ป่วยมีความสุขและมีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ จวบจนลมหายใจสุดท้ายของชีวิต

Palliative care โรงพยาบาลไหนมีบ้าง

          การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายด้วยวิธี Palliative care ยังอาจไม่ครอบคลุมไปทุกโรงพยาบาล แต่ก็คาดว่าจะมีโรงพยาบาลที่พร้อมดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบ Palliative care เพิ่มมากขึ้นในทุกปี เอาเป็นว่าตอนนี้เรามาเช็กกันดีกว่าว่า Palliative care มีให้บริการที่โรงพยาบาลไหนบ้าง

               - โรงพยาบาลศิริราช

               - โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

               - โรงพยาบาลศรีนครินทร์

               - โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย

               - วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช

               - โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์ อินเตอร์เนชั่นแนล

               - โรงพยาบาลวัฒโนสถ ในเครือโรงพยาบาลกรุงเทพ

               - โรงพยาบาลสมิติเวช

               - โรงพยาบาลเลิดสิน

               - โรงพยาบาลเซนต์หลุยส์

               - โรงพยาบาลสงฆ์

               - มหาวชิราลงกรณธัญบุรี

               - โรงพยาบาลธรรมศาสตร์

               - สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กลุ่มงานเวชศาสตร์ประคับประคอง

               - โรงพยาบาลการแพทย์แผนไทย (วัดคำประมง) จ.สกลนคร

               - โรงพยาบาลมหาราชนคร (โรงพยาบาลสวนดอก) จ.เชียงใหม่

               - โรงพยาบาลนครพิงค์ จ. เชียงใหม่

               - โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ จ. สงขลา

               - ศูนย์การุณรักษ์ โรงพยาบาลศรีนครินทร์ จ. ขอนแก่น

               - โรงพยาบาลพุทธชินราช จ.พิษณุโลก

               - โรงพยาบาลพระปกเกล้า จ. จันทบุรี

               - โรงพยาบาลนครปฐม

           นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งของโรงพยาบาลที่มี Palliative care เท่านั้น ในอนาคตอาจจะมีโรงพยาบาลที่พร้อมให้การบริการ Palliative care มากขึ้นเรื่อย ๆ หรือใครอยู่ใกล้ที่ไหน ใช้บริการโรงพยาบาลไหนเป็นประจำ ลองโทร. ไปสอบถามข้อมูลดูก่อนก็ได้ค่ะ

ขอขอบคุณข้อมูลจาก
คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล
กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
สำนักการพยาบาล กระทรวงสาธารณสุข
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
CHULA CANCER

รู้จัก Palliative care การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย แบบประคับประคอง