กัญชา กัญชง ปลดล็อกแล้วต้องรู้ ปลูก-สูบ-ขาย-ใช้ แบบไหนผิด-ไม่ผิดกฎหมาย

ปลดล็อกกัญชา กัญชง แล้วนำสมุนไพรเหล่านี้ไปทำอะไรได้บ้าง รู้ไว้ให้ชัดจะได้ไม่ขัดกับกฎหมาย

กัญชา และกัญชง เป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณทางการแพทย์อย่างหลากหลาย และยังมีแนวโน้มจะเป็นพืชเศรษฐกิจได้ จึงเกิดการปลดล็อกกัญชาและกัญชงออกจากบัญชียาเสพติดประเภทที่ 5 ตั้งแต่วันที่ 9 มิถุนายน 2565 เป็นต้นไป แต่ด้วยความที่กัญชาและกัญชงก็มีสาร THC ซึ่งเป็นสารเสพติดอยู่ เลยอาจทำให้เกิดข้อสงสัยขึ้นมาได้ว่า หลังจากปลดล็อกกัญชา-กัญชงแล้ว เราทำอะไรกับสมุนไพรเหล่านี้ได้หรือไม่ได้กันบ้าง ว่าแล้วก็มาหาคำตอบกัน

1. ปลูกกัญชา กัญชง ที่บ้านได้ไหม

ตั้งแต่วันที่ 9 มิถุนายน 2565 เป็นต้นไป ประชาชนสามารถปลูกกัญชาในบ้านที่มีรั้วรอบขอบชิดได้โดยไม่ต้องขออนุญาต เพียงแต่แจ้งข้อมูลผ่านแอปพลิเคชัน "ปลูกกัญ" ที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาจัดทำขึ้นมา หรือจดแจ้งผ่านเว็บไซต์ plookganja.fda.moph.go.th โดย อย. จะออกใบรับจดแจ้งอิเล็กทรอนิกส์ให้กับผู้ที่มาจดแจ้ง แต่หากพบการกระทำความผิดที่ไม่เป็นไปตามวัตถุประสงค์ อย. ก็สามารถถอนการจดแจ้งดังกล่าวได้

ภาพจาก : เฟซบุ๊ก FDA Thai

2. ครอบครองกัญชาผิดไหม

การมีพืชกัญชา กัญชง ไว้ในครอบครอง ไม่ว่าจะมีจำนวนเท่าใดก็ไม่มีความผิด แต่ถ้ามีสารสกัดที่มีปริมาณสารเตตราไฮโดรแคนนาบินอล หรือ THC เกินกว่า 0.2% โดยไม่มีใบอนุญาต ไม่มีใบสั่งแพทย์ ไม่ผ่านการรับรองโดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือสารสกัดนั้นมาจากนอกประเทศไทย ยังถือว่ามีความผิด

ทั้งนี้ เมื่อตำรวจตรวจพบจะยังไม่ดำเนินคดีในทันที เนื่องจากไม่เป็นความผิดซึ่งหน้า ตำรวจจะทำการยึดสารสกัดนั้นส่งผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบหาค่าสาร THC รวมทั้งสืบเสาะแหล่งที่มาและตรวจหลักฐานการขออนุญาต หากพบว่าผิดกฎหมายจึงจะเรียกตัวมาแจ้งข้อกล่าวหาเพื่อดำเนินคดีภายหลัง

3. สูบกัญชา ผิดกฎหมายไหม จะถูกจับหรือเปล่า

หลังจากกัญชาและกัญชงถูกปลดล็อกพ้นจากยาเสพติด จะมีผลให้ทุกส่วนของกัญชา กัญชง ไม่จัดเป็นยาเสพติด ยกเว้นสารสกัดที่มีสาร THC เกิน 0.2% โดยน้ำหนัก ดังนั้นนอกจากประชาชนทั่วไปจะสามารถปลูกกัญชาได้แล้ว การเสพ การสูบ การบริโภค กัญชา-กัญชง ก็ไม่ถือว่าผิดกฎหมาย แต่การสูบหรือเสพกัญชา-กัญชงก็ยังจะถูกควบคุมดูแลอยู่นะคะ โดยมีข้อกำหนด เช่น

ห้ามสูบกัญชาในที่สาธารณะ
การกระทำให้เกิดกลิ่นหรือควันกัญชา กัญชง จนเป็นอันตรายต่อสุขภาพแก่ประชาชนที่อยู่หรืออาศัยบริเวณใกล้เคียง หรือเป็นเหตุรำคาญ เจ้าพนักงานท้องถิ่นสามารถระงับเหตุและตรวจสอบได้ตามกฎหมาย โดยมีความผิดตาม พ.ร.บ.การสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มีโทษจำคุกไม่เกิน 3 เดือน ปรับไม่เกิน 25,000 บาท
ห้ามสูบกัญชาแบบม้วน เพราะไม่มีอากรแสตมป์ของกรมสรรพสามิตติดไว้อย่างถูกต้องเหมือนกับบุหรี่
เสพแล้วต้องไม่ขับรถ หากฝ่าฝืนจะมีความผิดตามกฎหมายจราจร
ห้ามใช้กัญชาในส่วนที่มีสาร THC เกิน 0.2% ซึ่งเกินกว่าที่กำหนดในกฎหมายปลดล็อกจากยาเสพติด หากฝ่าฝืนก็จะมีโทษตามกฎหมายยาเสพติด

อย่างไรก็ตาม จุดประสงค์หลัก ๆ ในการปลดล็อกครั้งนี้เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์ การดูแลสุขภาพ และการใช้ตามวิถีชีวิตทั่วไป สอดคล้องกับที่นายอนุทิน ชาญวีรกูล รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) กล่าวไว้ว่า ไม่เคยรณรงค์ให้มีการสูบกัญชาเพื่อผ่อนคลายใด ๆ เพราะไม่ได้อยู่ในเป้าหมายที่จะนำกัญชาไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อสุขภาพ และการนำมาสูบไม่เกิดประโยชน์ต่อสุขภาพและเป็นโทษด้วย

โดยหลังจากนี้ก็จะมี พ.ร.บ.กัญชา กัญชง ออกมากำหนดอย่างชัดเจนด้วยว่าทำอะไรได้ไม่ได้บ้าง ซึ่งระหว่างที่รอร่างกฎหมาย รัฐบาลจะตั้งคณะกรรมการโดยคำสั่งนายกรัฐมนตรีเพื่อทำหน้าที่ควบคุมดูแลการใช้กัญชาและกัญชงไปช่วงระยะเวลาหนึ่งก่อน

4. ขายกัญชา กัญชง ผิดกฎหมายไหม

การจำหน่ายกัญชาและกัญชงยังมีส่วนที่ไม่ผิดกฎหมาย และส่วนที่ยังถูกควบคุมโดยกฎหมาย ตามรายละเอียด ดังนี้

ไม่ต้องขออนุญาต ไม่ผิดกฎหมาย

การขายส่วนของพืชกัญชา กัญชง ไม่ต้องขอรับอนุญาตใด ๆ เว้นแต่จำหน่ายเป็นวัตถุดิบในการผลิตผลิตภัณฑ์สมุนไพรต้องขอรับใบอนุญาต
การขายสารสกัดที่ได้รับอนุญาตให้สกัดตามกฎหมายว่าด้วยยาเสพติด หากเป็นสารสกัดที่มี THC ไม่เกิน 0.2% ไม่ต้องมีใบอนุญาตจําหน่ายยาเสพติดให้โทษ
ผู้จําหน่ายผลิตภัณฑ์เครื่องสําอางที่มีส่วนผสมของกัญชา กัญชง ไม่ต้องขออนุญาตก่อน แต่จะต้องนําผลิตภัณฑ์ที่จดแจ้งเรียบร้อยแล้วและมีฉลากภาษาไทยที่ระบุข้อความครบถ้วน ถูกต้อง มาจําหน่าย

ต้องขออนุญาต

การขายเมล็ดพันธุ์และกิ่งพันธุ์ ยังต้องขอรับอนุญาตตามพระราชบัญญัติพันธุ์พืช พ.ศ. 2518 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
การขายสารสกัดที่มี THC เกิน 0.2% ต้องมีใบอนุญาตจําหน่ายยาเสพติดให้โทษ และผู้ซื้อต้องมีใบอนุญาตเกี่ยวกับยาเสพติดให้โทษด้วย
การจําหน่ายผลิตภัณฑ์กัญชาหรือกัญชงให้เป็นไปตามกฎหมายว่าด้วยผลิตภัณฑ์นั้น เช่น ผลิตอาหารต้องทำตาม พ.ร.บ.อาหาร, ผลิตยาต้องทำตาม พ.ร.บ.ยา เป็นต้น

ผิดกฎหมาย

การขายกัญชา-กัญชง ให้บุคคลที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี สตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร เพื่อนำไปบริโภค หากฝ่าฝืนมีโทษปรับไม่เกิน 30,000 บาท
ห้ามจำหน่ายกัญชาแบบมวน หรือนำกัญชาไปมวนแล้วขายเหมือนบุหรี่ เพราะกรมสรรพสามิตยังไม่อนุญาต
การโฆษณากัญชาในสื่อวิทยุ โทรทัศน์

โดยขณะนี้ยังอยู่ในระหว่างเสนอร่าง พ.ร.บ.กัญชา กัญชง เพื่อให้มีผลบังคับใช้เป็นกฎหมายต่อไป

ประกาศให้ "ช่อดอกกัญชา" เป็นสมุนไพรควบคุม

เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2565 ได้มีประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ. 2565 ฉบับปรับปรุง กำหนดให้ "ช่อดอกกัญชา" เป็นสมุนไพรควบคุม ซึ่งมีข้อกำหนดดังนี้

ผู้ใดประสงค์จะศึกษาวิจัย ส่งออก จำหน่าย หรือแปรรูปเพื่อการค้า จะกระทำได้ก็ต่อเมื่อได้รับใบอนุญาต ตามมาตรา 46 ของพระราชบัญญัติคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542 โดยผู้รับใบอนุญาตต้องจัดทำข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งที่มา การนำไปใช้ และจำนวนที่เก็บไว้ ณ สถานประกอบการ และให้รายงานข้อมูลต่อนายทะเบียนตามแบบที่อธิบดีกำหนดด้วย ในส่วนของผู้รับใบอนุญาตให้ส่งออก ต้องแจ้งรายละเอียดการส่งออกต่อผู้อนุญาตเป็นรายครั้ง
ผู้ที่ได้รับอนุญาตเพื่อศึกษาวิจัย ส่งออก จำหน่าย หรือแปรรูปเพื่อการค้า ตามมาตรา 46 อยู่ก่อนประกาศฉบับใหม่จะมีผลบังคับ จะต้องปฏิบัติให้เป็นไปตามประกาศฉบับใหม่
ห้ามจำหน่ายหรือแปรรูปช่อดอกของกัญชาเพื่อการค้าให้กับผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี สตรีมีครรภ์ หรือสตรีให้นมบุตร นักเรียน นิสิต หรือนักศึกษา
ห้ามจำหน่ายช่อดอกของกัญชาในสถานที่ประกอบการ เว้นแต่การจำหน่ายโดยผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ หมอพื้นบ้านที่ได้รับการรับรองตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุข ผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนจีน และผู้ประกอบวิชาชีพทันตกรรม
ห้ามจำหน่ายช่อดอกของกัญชา หรือสินค้าที่แปรรูปจากช่อดอกกัญชา ผ่านเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ (Vending Machine) ผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์หรือเครือข่ายคอมพิวเตอร์
ห้ามโฆษณาทุกช่องทางเพื่อการค้า
ห้ามจำหน่ายช่อดอกของกัญชา หรือสินค้าที่แปรรูปจากช่อดอกกัญชา ในวัดหรือสถานที่สำหรับปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา หอพักตามกฎหมายว่าด้วยหอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ และสวนสนุก

5. สกัดพืชกัญชา กัญชง ต้องขออนุญาตไหม

สำหรับการสกัด ไม่ว่าจะเป็นการนําส่วนใดของพืชกัญชา กัญชง ไปสกัด (ยกเว้นการสกัดจากเมล็ด) ซึ่งสารสกัดที่ได้จะมีปริมาณ THC เท่าใดก็ตาม ต้องขออนุญาตผลิตสกัดตามกฎหมายว่าด้วยยาเสพติด โดยผลผลิตสารสกัดที่ได้แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ

สารสกัดที่มี THC ไม่เกิน 0.2% จะได้รับการยกเว้นไม่เป็นยาเสพติดให้โทษ
สารสกัดที่มี THC เกิน 0.2% จะจัดเป็นยาเสพติดให้โทษ

6. กินกัญชา กัญชง เป็นอาหารได้ทุกส่วนเลยหรือไม่

ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 424) พ.ศ. 2564 กําหนดว่า กัญชาหรือกัญชงที่นำมาประกอบอาหารต้องได้รับอนุญาตให้ผลิตในประเทศเท่านั้น ห้ามเป็นของที่นำเข้ามา และส่วนของพืชกัญชา-กัญชงที่สามารถนำมาใช้ผลิตอาหารได้ ประกอบด้วย

เปลือก ลําต้น เส้นใย กิ่งก้าน และราก
เมล็ดกัญชง น้ำมันจากเมล็ดกัญชง หรือสารสกัดจากเมล็ดกัญชง
ใบ ซึ่งไม่มียอดหรือช่อดอกติดมาด้วย
สารสกัดที่มีสาร CBD เป็นส่วนประกอบที่มีสาร THC ไม่เกิน 0.2% โดยน้ำหนักแห้ง
กากหรือเศษที่เหลือจากการสกัดกัญชาที่มีสาร THC ไม่เกิน 0.2% โดยน้ำหนักแห้ง

7. ร้านอาหารนำใบกัญชามาปรุงอาหารขายได้ไหม

ภาพจาก : AChanFoto / Shutterstock.com

          สามารถนำใบกัญชาที่ซื้อมาจากแหล่งปลูกที่ได้รับอนุญาตจาก อย. มาปรุงอาหารขายได้โดยไม่ต้องขออนุญาต แต่สถานประกอบการต้องปฏิบัติตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ดังนี้
          1. แสดงข้อความหรือป้ายสัญลักษณ์ว่าเป็นสถานที่จำหน่ายอาหารที่มีการใช้กัญชา หรือกัญชง เป็นส่วนประกอบในอาหารประเภทปรุงสำเร็จ
          2. แสดงรายการอาหารที่มีการใช้กัญชา หรือกัญชง เป็นส่วนประกอบในอาหารประเภทปรุงสำเร็จทั้งหมด
          3. แสดงข้อแนะนำความปลอดภัยในการบริโภคอาหารที่มีกัญชา หรือกัญชง ป็นส่วนประกอบ โดยแสดงข้อความต่อไปนี้

บุคคลที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี สตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร ควรงดเว้นรับประทาน
ถ้ามีอาการผิดปกติควรหยุดรับประทานทันที และถ้ามีอาการรุนแรงให้ปรึกษาหรือพบแพทย์โดยเร็ว
ผู้ที่แพ้กัญชา หรือกัญชง ควรงดเว้นรับประทาน
รับประทานแล้วเกิดอาการง่วง ซึม ให้หลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะหรือทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกล
ข้อความอื่นที่กฎหมายหรือทางราชการกำหนด

ทั้งนี้ สามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้ทาง เว็บไซต์กรมอนามัย

8. นำกัญชา กัญชง มาใช้ผลิตอาหารเพื่อจำหน่ายได้ไหม

ถ้าจะนำส่วนของกัญชา กัญชง หรือสารสกัดแคนนาบิไดออล (CBD) มาใช้เป็นส่วนประกอบของอาหารเพื่อผลิตจำหน่าย ต้องใช้เฉพาะส่วนของพืชที่กำหนดในประกาศของกระทรวงสาธารณสุข คือ เมล็ดกัญชง น้ำมันจากเมล็ดกัญชง โปรตีนจากเมล็ดกัญชง ผลิตภัณฑ์อาหารที่ใช้เปลือก ลำต้น เส้นใย กิ่งก้าน ราก และใบ ซึ่งไม่มียอดหรือช่อดอกติดมาด้วย

นอกจากนี้ผู้ผลิตต้องยื่นขอขึ้นทะเบียนตำรับอาหาร หรือขออนุญาตใช้ฉลากอาหารเพื่อรับเลขสารบบอาหาร และผลิตภัณฑ์นั้นต้องเป็นไปตามมาตรฐานและแสดงคำเตือนตามที่กำหนดด้วยนะคะ

ภาพจาก : เฟซบุ๊ก FDA Thai

9. นำเข้าสารสกัดกัญชา กัญชง ได้ไหม

เราไม่สามารถนำเข้าสารสกัดกัญชา กัญชง จากต่างประเทศได้ค่ะ ยกเว้นนำเข้ามาเพื่อการศึกษาวิจัย หรือเป็นหน่วยงานรัฐที่นำสารสกัดเข้ามาเพื่อประโยชน์ทางการแพทย์ โดยการนำเข้าต้องขออนุญาตตามประมวลกฎหมายยาเสพติดก่อนด้วยนะคะ

10. นำเข้าอาหารหรือเครื่องสำอางที่มีส่วนผสมของสารสกัดกัญชาได้หรือไม่

กรณีอาหาร : ไม่สามารถนำเข้าได้ เพราะอาหารที่มีส่วนผสมของสารสกัดกัญชา จัดเป็นอาหารห้ามนำเข้าตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 424 พ.ศ. 2564 ผู้ฝ่าฝืนมีโทษจำคุกตั้งแต่ 6 เดือน ถึง 2 ปี และปรับตั้งแต่ 5,000 บาท ถึง 20,000 บาท

กรณีเครื่องสำอาง : ไม่สามารถนำเข้าได้ โดยผู้ฝ่าฝืนจะมีโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี หรือปรับไม่เกิน 200,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ตามความใน พ.ร.บ.เครื่องสำอาง พ.ศ. 2558

กรณีนำเข้าผลิตภัณฑ์สุขภาพอื่น : เช่น ผลิตภัณฑ์สมุนไพร ให้ดำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยผลิตภัณฑ์นั้น

ขอย้ำอีกทีว่า กัญชาและกัญชงถูกปลดล็อกมาเพื่อประโยชน์ทางการแพทย์เป็นหลัก รวมไปถึงการดูแลสุุขภาพของประชาชน ซึ่งทั้งกัญชงและกัญชาก็มีทั้งประโยชน์และโทษ ดังนั้นอยากให้ทุกคนใช้กัญชาและกัญชงอย่างเหมาะสมด้วยนะคะ

บทความที่เกี่ยวข้องกัญชา กัญชง

* หมายเหตุ : อัปเดตข้อมูลล่าสุดวันที่ 18 พฤศจิกายน 2565

ขอบคุณภาพจาก : เฟซบุ๊ก FDA Thai
ขอบคุณข้อมูลจาก : สำนักคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) (1), (2), (3) ฐานเศรษฐกิจ, hfocus.org (2), กรุงเทพธุรกิจ, สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร, เฟซบุ๊ก สำนักงานตำรวจแห่งชาติ, กรมอนามัย, รัฐบาลไทย