โรคหัด ผู้ใหญ่ก็ป่วยได้ เช็กอาการเป็นยังไง กี่วันหาย ผื่นมีลักษณะแบบไหน

          โรคหัด ติดต่อกันผ่านทางอากาศ เช่น การไอ จาม หรือแม้แต่การพูดคุยในระยะใกล้ชิด รวมทั้งการสัมผัสละอองน้ำลาย น้ำมูก เสมหะของผู้ป่วยโรคหัดโดยตรง เนื่องจากไวรัสที่อาศัยอยู่ในลำคอของผู้ป่วยยังสามารถแพร่เชื้อไปสู่คนอื่นได้นานถึง 4 วัน หลังมีอาการผื่นขึ้น ทำให้ผู้ป่วยอาจไม่ทราบว่าตัวเองมีเชื้อโรคหัดอยู่ในตัว เลยไม่ได้ระวังในการพูดคุย ไอ จาม

          ที่สำคัญก็คือ ไวรัสที่ลอยออกมาสามารถอยู่ในอากาศได้นานถึง 2 ชั่วโมง ทำให้ติดต่อกันง่ายมาก หากอยู่ในพื้นที่ปิดหรืออยู่ในบ้านเดียวกัน มีโอกาสติดเชื้อได้มากถึง 90% สูงกว่าไข้หวัดใหญ่ที่มีอัตราการติดต่ออยู่ที่ 15-30%

          เนื่องจากยังไม่มียารักษาโรคหัดโดยตรง จึงใช้วิธีรักษาตามอาการทั้งเด็กและผู้ใหญ่ เช่น เช็ดตัวลดไข้ ให้ยาลดไข้ ยาแก้ไอขับเสมหะ ดื่มน้ำมาก ๆ นอนพักผ่อนให้เพียงพอ นอกจากนี้แพทย์อาจให้วิตามินเอเสริมกับผู้ป่วยด้วย โดยทั่วไปอาการจะดีขึ้นภายใน 2 สัปดาห์

          ในกรณีที่มีอาการท้องเสียเป็นภาวะแทรกซ้อน สามารถรับประทานน้ำเกลือแร่โออาร์เอส เพื่อบรรเทาอาการได้

          อย่างไรก็ตาม การรักษาโรคนี้โดยปกติไม่จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะแต่อย่างใด เพราะเป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส ไม่ใช่โรคที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ยกเว้นว่ามีภาวะแทรกซ้อนบางอย่างที่แพทย์อาจต้องสั่งจ่ายยาปฏิชีวนะ

          โรคหัด ค่อนข้างเป็นอันตรายต่อเด็กเล็ก อายุ 0-3 ขวบ ที่ยังไม่ได้รับวัคซีนป้องกันโรค และเด็กที่ขาดสารอาหาร เพราะมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงที่ส่งผลให้เสียชีวิตได้ โดยอัตราการเสียชีวิตทั่วโลกส่วนใหญ่จะอยู่ในกลุ่มนี้

          สำหรับโรคหัดในผู้ใหญ่ หากเคยฉีดวัคซีนป้องกันโรคหัด มีภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง มักหายจากโรคได้เอง แต่ถ้าเป็นผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ที่ขาดสารอาหาร คนที่ป่วยด้วยโรคระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง จะมีโอกาสเกิดโรคแทรกซ้อนได้สูงกว่าคนทั่วไป

          ส่วนผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ หากไม่เคยฉีดวัคซีนโรคหัดมาก่อน จะมีโอกาสเสี่ยงต่อการแท้งบุตร หรือคลอดก่อนกำหนด คือก่อนสัปดาห์ที่ 37 ของอายุครรภ์ ซึ่งทารกที่คลอดออกมาจะมีน้ำหนักตัวน้อย

          ภาวะแทรกซ้อนของโรคหัดพบได้ประมาณ 30% โดยอาการที่มักพบได้ก็อย่างเช่น

• ท้องเสีย อาเจียน ทำให้ขาดน้ำ เป็นภาวะที่พบได้บ่อยที่สุด

• ตาแดง ตาแฉะ

• ปอดบวม หลอดลมอักเสบ โรคปอดอักเสบติดเชื้อ

• หูชั้นกลางอักเสบ ทำให้ปวดหู

• กล่องเสียงอักเสบ

• สมองอักเสบ 

• การติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน

          นอกจากนี้ยังมีอาการแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่พบได้บ้างแต่ไม่บ่อยนัก เช่น สมองอักเสบ ไวรัสตับอักเสบ ตาเหล่ เป็นต้น

1. พักผ่อนอยู่ในบ้าน ไม่ควรออกไปที่สาธารณะ หยุดเรียน หยุดงาน เป็นเวลาอย่างน้อย  4 วัน หลังจากผื่นเริ่มปรากฏ 

2. แยกตัวเองออกจากคนในบ้าน หลีกเลี่ยงอยู่ใกล้เด็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ใหญ่ที่ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ หรือไม่เคยได้รับวัคซีนโรคหัด

3. รับประทานยารักษาตามที่แพทย์สั่ง

4. รับประทานอาหารอ่อน ย่อยง่าย

5. หากมีอาการหนักขึ้น เช่น ไข้สูง ไอมาก เสมหะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเขียว หรือหายใจเหนื่อยหอบ ซึม ชัก ควรรีบมาพบแพทย์

          โรคหัดป้องกันได้ด้วยการฉีดวัคซีน Measles-Mumps-Rubella Vaccine (MMR) ซึ่งรวมมากับวัคซีนโรคคางทูมและหัดเยอรมันในเข็มเดียว ป้องกันได้ 3 โรค โดยกระทรวงสาธารณสุขกำหนดให้ฉีดวัคซีน 2 เข็มกับเด็ก ดังนี้

• เข็มที่ 1 ฉีดตอนอายุ 9-12 เดือน
• เข็มที่ 2 ฉีดตอนอายุ 2 ขวบครึ่ง

          สำหรับเด็กโตและผู้ใหญ่ที่ยังไม่เคยฉีดวัคซีนชนิดนี้สามารถฉีดได้ 2 เข็ม โดยแต่ละเข็มต้องห่างกันอย่างน้อย 28 วัน

• หญิงตั้งครรภ์ ดังนั้น หากผู้หญิงฉีดวัคซีนชนิดนี้แล้วควรต้องคุมกำเนิดอย่างน้อย 28 วัน หลังได้รับวัคซีน

• ผู้ที่ป่วยเป็นวัณโรค ลูคีเมีย และมะเร็งชนิดอื่น ๆ แล้วยังไม่ได้รับการรักษา

• ผู้ที่มีประวัติแพ้เจลาตินหรือกลุ่มยาปฏิชีวนะนีโอมัยซิน (Neomycin) อย่างรุนแรง

• ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันร่างกายอ่อนแอหรือบกพร่อง เช่น ผู้ที่รับยาต้านมะเร็งเม็ดเลือดขาว และผู้ที่รับยาสเตียรอยด์ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน

• ผู้ที่เคยแพ้วัคซีนรุนแรง (Anaphylaxis)

• โรคหัด และหัดเยอรมัน ภัยสุขภาพที่ต้องระวัง ป้องกันได้ด้วยวัคซีน  
• 12 คำถามวัคซีนหัดเยอรมัน ฉีดกี่ครั้ง ป้องกันได้กี่ปี
• โรคคอตีบ โรคติดต่อตัวร้าย ป้องกันได้ด้วยวัคซีน
• 6 โรคติดต่อระบบทางเดินหายใจ รู้จักไว้ปลอดภัยกว่า
• โรคติดต่อ มีอะไรบ้าง รู้จักอาการโรคติดต่อสำคัญ
   

ขอบคุณข้อมูลจาก : กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข (1), (2), สมาคมโรคติดเชื้อเด็กแห่งประเทศไทย, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, โรงพยาบาลแมคคอร์มิค