จากเอกสารข้อควรรู้เกี่ยวกับการใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อการรักษาโควิด 19 ของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ระบุว่า ฟ้าทะลายโจรมีสารสำคัญที่ออกฤทธิ์ คือ แอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) ซึ่งผลการวิจัยพบว่า มีฤทธิ์ยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัสโควิด 19 (SARS-CoV-2) ในเซลล์เนื้อเยื่อ แต่ไม่มีผลยับยั้งการเข้าเซลล์
นอกจากนี้ข้อมูลวิจัยการใช้ยาฟ้าทะลายโจรที่มีสารแอนโดรกราโฟไลด์ในปริมาณที่กำหนดรักษาผู้ติดเชื้อโควิด 19 ในประเทศไทย พบว่า มีผลข้างเคียงน้อย และมีประโยชน์ในการรักษาผู้ติดเชื้อที่ไม่มีอาการและผู้มีอาการน้อย (ปอดยังไม่อักเสบ) โดยช่วยระงับไม่ให้โรครุนแรงขึ้น ช่วยให้หายจากโควิดโดยไม่เกิดปอดอักเสบได้ ซึ่งกลไกที่เกี่ยวข้องในการรักษาโควิดของฟ้าทะลายโจรมี 3 กลไก ดังนี้
1. ยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัส (Virostatic) ไม่มีฤทธิ์ป้องกันการเข้าเซลล์หรือกำจัดไวรัส
2. ลดการอักเสบ ซึ่งมีผลในการลดไข้ ลดอาการหวัด ไอ เจ็บคอ
3. ปรับภูมิคุ้มกัน
โดยผู้ติดเชื้อไวรัสโควิด 19 ที่ควรจะได้รับการรักษาด้วยยาฟ้าทะลายโจร แบ่งออกได้ดังนี้
1. ผู้ป่วยที่ได้รับการยืนยันว่าติดเชื้อโควิด 19 และไม่มีข้อห้ามในการใช้ฟ้าทะลายโจร ภายใต้เงื่อนไข คือ
- ผู้ป่วยโควิด 19 ที่ไม่แสดงอาการหรืออาการน้อย
- ผู้ป่วยโควิด 19 ที่อาการไม่รุนแรง ไม่น่ามีปอดอักเสบ ไม่มีปัจจัยเสี่ยงต่อ COVID 19 ที่รุนแรง ไม่มีโรคร่วมที่สำคัญ และไม่มีข้อห้ามต่อการใช้ฟ้าทะลายโจร
2. ผู้สัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อโควิด 19 ที่มีความเป็นไปได้สูงว่าจะติดเชื้อ โดยพิจารณาเช่นเดียวกับข้อ 1 โดยไม่ต้องรอผลการตรวจหาไวรัส
ในการรักษาโควิด 19
ทั้งนี้ สามารถใช้ฟ้าทะลายโจรทั้งในรูปแบบยาสารสกัดฟ้าทะลายโจร และยาผงบดฟ้าทะลายโจร โดยต้องให้ได้ปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) ที่ใกล้เคียงกับ 180 มิลลิกรัมต่อวัน เช่น
* ยาสารสกัดฟ้าทะลายโจร หรือยาผงบดฟ้าทะลายโจร ชนิดแคปซูล ซึ่งมีการระบุปริมาณ “สารแอนโดรกราโฟไลด์ไม่น้อยกว่า 12 มิลลิกรัมต่อแคปซูล” ให้กินครั้งละ 5 แคปซูล วันละ 3 ครั้ง
* ยาผงบดฟ้าทะลายโจร ชนิดแคปซูล ระบุ % เช่น “สารแอนโดรกราโฟไลด์ ไม่น้อยกว่า 2%” (สําหรับขนาด 400 มิลลิกรัมต่อแคปซูล เมื่อคํานวณเป็นปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์จะได้ไม่น้อยกว่า 8 มิลลิกรัมต่อแคปซูล) ให้กินครั้งละ 7 แคปซูล วันละ 3 ครั้ง
อย่างไรก็ตาม ในกรณีที่ฉลากไม่ได้ระบุปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์ ไม่แนะนําให้นํามาใช้รักษาโควิด แต่สามารถใช้ลดไข้ แก้เจ็บคอ บรรเทาอาการหวัด หรือแก้ท้องเสียแบบไม่ติดเชื้อได้ โดยรับประทานตามคำแนะนำการใช้บนฉลากและเอกสารกำกับผลิตภัณฑ์
หรือสามารถตรวจสอบปริมาณสารสกัดแอนโดรกราโฟไลด์ได้ ที่นี่ สำหรับสมุนไพรฟ้าทะลายโจรที่มี อย. นะคะ
สมุนไพรฟ้าทะลายโจรก็มีข้อควรระวังในการใช้ด้วยเช่นกัน ดังนี้
- ควรใช้ฟ้าทะลายโจรตามคำแนะนำของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ไม่ควรซื้อมารับประทานเอง
- สำหรับการรักษาหวัด ควรใช้ฟ้าทะลายโจรที่มีสารสกัดแอนโดรกราโฟไลด์ในปริมาณ 60 มิลลิกรัมต่อวัน ติดต่อกันไม่เกิน 3 วัน
- ผู้ป่วยโควิด รับประทานสารสกัดแอนโดรกราโฟไลด์ในปริมาณ 180 มิลลิกรัมต่อวัน ติดต่อกันไม่เกิน 5 วัน
- ผู้ป่วยที่พบว่าติดเชื้อ ควรได้รับยาฟ้าทะลายโจรภายในเวลา 72 ชั่วโมง หลังรับเชื้อ เพื่อให้ได้ผลดีในการยับยั้งการเพิ่มจำนวนของเชื้อไวรัสในเซลล์
- การใช้ยาฟ้าทะลายโจรในผู้ที่มีโรคเรื้อรังที่รักษาอยู่ ต้องปรึกษาแพทย์เจ้าของไข้เสมอ
- หากใช้ขนาดสูงหรือใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานเกินกว่าที่แนะนํา อาจทําให้แขน-ขามีอาการชาหรืออ่อนแรง และผลข้างเคียงอื่น ๆ
อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ฟ้าทะลายโจรอาจพบได้บ้างแต่ก็น้อย โดยมีอาการดังนี้
- อาจทําให้เกิดอาการเบื่ออาหาร มวนท้อง ท้องเดิน คลื่นไส้อาเจียน วิงเวียนศีรษะ ใจสั่น อ่อนเพลีย กรณีที่มีอาการมาก เมื่อหยุดยาก็จะหายเป็นปกติ
- ผู้ป่วยบางรายอาจเกิดอาการแพ้ เช่น ผื่น ลมพิษ หน้าบวม ให้หยุดยา กินยาแก้แพ้ พบแพทย์ และห้ามใช้ยานี้อีก
- ถ้ามีอาการหน้ามืด เวียนศีรษะ ความดันต่ำ ให้นั่งหรือนอนพัก อาการจะดีขึ้นใน 30 นาที
- หากใช้เกินขนาด-ติดต่อหลายวันเกินกว่าคำแนะนำ อาจมีอาการแขน-ขาชา อ่อนแรง
เนื่องจากฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่มีสารออกฤทธิ์สำคัญ จึงมีข้อจำกัดการใช้ฟ้าทะลายโจรในกลุ่มบุคคลต่อไปนี้
- ผู้ป่วยเด็กเล็ก
- ผู้มีอาการแพ้ฟ้าทะลายโจร หรือแพ้สารประกอบในฟ้าทะลายโจร
- หญิงตั้งครรภ์ หรือสงสัยว่าตั้งครรภ์ วางแผนจะตั้งครรภ์ เพราะฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ทำให้มดลูกบีบตัว อาจเสี่ยงต่อการแท้งหรือคลอดก่อนกำหนด หรือทารกผิดปกติ
- หญิงให้นมบุตร
- ผู้ป่วยโรคตับ โรคไต
- ไม่ควรใช้ร่วมกับยากันเลือดเป็นลิ่ม (Anticoagulants) และยาต้านการจับตัวของเกล็ดเลือด (Antiplatelets) เช่น ยาวาร์ฟาริน แอสไพริน โคลพิโดเกรล เพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได้
- ไม่ควรใช้ร่วมกับยาลดความดันเลือด เพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได้
- ไม่ควรใช้ร่วมกับยาที่ผ่านกระบวนการเมตาบอลิซึม ผ่านเอนไซม์ Cytochrome P450 (CYP 450) เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ CYP 1A2, CYP 2C9 และ CYP 3A4
บทความที่เกี่ยวข้องกับฟ้าทะลายโจร
- สรรพคุณฟ้าทะลายโจร สมุนไพรไทย ต้านไข้หวัด - รักษาโควิด 19
- วิธีกินฟ้าทะลายโจรเสริมภูมิคุ้มกันในช่วงโควิด 19 คนป่วย-ไม่ป่วย กินได้แค่ไหน
- 10 เรื่องจริงของฟ้าทะลายโจร รู้ก่อนกินอย่างปลอดภัย ไม่เสี่ยงใช้ผิด ๆ
- วิธีปลูกฟ้าทะลายโจร สมุนไพรไทยสรรพคุณเยี่ยม น่าเพาะขายสร้างรายได้
* หมายเหตุ : อัปเดตข้อมูลล่าสุดวันที่ 15 กรกฎาคม 2565
ขอบคุณข้อมูลจาก : ราชกิจจานุเบกษา,เฟซบุ๊ก กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, CH3Plus, กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, กรุงเทพธุรกิจ, กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
