โรคใหลตาย คืออะไร เกิดจากอะไร ทำไมนอนหลับไปเฉย ๆ แล้วไม่ตื่นอีกเลย

          บางครั้งคนที่ดูแข็งแรง สุขภาพดี ไม่มีสัญญาณผิดปกติใด ๆ แต่กลับนอนหลับแล้วเสียชีวิตไปเฉย ๆ เหตุการณ์แบบนี้ทำให้หลายคนสงสัยว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร ทั้งที่ก่อนเข้านอนยังดูปกติดีทุกอย่าง ความจริงแล้วเบื้องหลังอาจเกี่ยวกับระบบไฟฟ้าหัวใจที่ทำงานผิดจังหวะอย่างเฉียบพลัน ซึ่งเป็นที่มาของโรคใหลตาย ภาวะที่มักเกิดขึ้นขณะหลับและไม่แสดงอาการเตือนล่วงหน้า ตามมาศึกษากันว่า ใหลตาย คืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ใครเสี่ยงบ้าง และเราจะป้องกันไม่ให้เหตุการณ์ที่ดูเหมือนเป็นการหลับอย่างสงบกลายเป็นอันตรายได้อย่างไร

          โรคใหลตาย (Sudden Unexplained Nocturnal Death Syndrome : SUNDS) หมายถึงภาวะการเสียชีวิตกะทันหันขณะนอนหลับโดยไม่ทราบสาเหตุ เป็นหนึ่งในภาวะที่น่ากังวลอย่างยิ่ง เนื่องจากมักเกิดขึ้นอย่างฉับพลันโดยไม่มีอาการเตือนล่วงหน้า และนำไปสู่การเสียชีวิตอย่างรวดเร็วเมื่อหัวใจหยุดเต้น

          ทั้งนี้ อาการดังกล่าวมักเกิดขึ้นในเวลากลางคืน ช่วงเช้ามืด หรือขณะพักผ่อน เนื่องจากเป็นช่วงที่มีความเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาและระบบไฟฟ้าหัวใจ โดยเฉพาะการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติที่ส่งผลให้หัวใจเกิดภาวะเต้นผิดจังหวะได้ง่ายขึ้น

          อย่างไรก็ตาม แม้โรคนี้จะพบผู้ป่วยไม่มากนัก แต่เป็นที่รู้จักกันในประเทศไทยมาเป็นระยะเวลานาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่มีรายงานการพบผู้ป่วยมากกว่าพื้นที่อื่น ๆ และมักพบในเพศชาย อายุระหว่าง 20-50 ปี

          หนึ่งในสาเหตุสำคัญของโรคใหลตายคือ Brugada Syndrome (บรูกาด้า ซินโดรม) ซึ่งเป็นโรคพันธุกรรมที่ทำให้ยีนที่ควบคุมการไหลเข้า-ออกของโซเดียมในเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจทำงานผิดปกติ ส่งผลให้การส่งสัญญาณไฟฟ้าภายในหัวใจบกพร่อง และเกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิดรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตได้

          Brugada Syndrome ถือว่าเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดในผู้ป่วยโรคใหลตายในประเทศไทย โดยเฉพาะในคนอายุน้อยหรือผู้ที่ไม่มีโรคประจำตัวมาก่อน ดังนั้นเมื่อพูดถึงโรคใหลตายก็มักจะหมายถึงภาวะในกลุ่ม Brugada เป็นหลัก แต่ในทางการแพทย์ โรคใหลตายจัดอยู่ในกลุ่มความผิดปกติของระบบไฟฟ้าหัวใจที่ทำให้หัวใจหยุดเต้นขณะหลับ ซึ่งอาจมีหลายสาเหตุ ไม่ได้จำกัดอยู่เฉพาะโรคเดียว

          ปัจจัยบางอย่างอาจกระตุ้นให้หัวใจเต้นผิดจังหวะในผู้ที่มีความเสี่ยงอยู่แล้ว ได้แก่

• การมีไข้สูงสามารถกระตุ้นภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะได้ โดยเฉพาะในคนที่มี Brugada Pattern

• ดื่มแอลกอฮอล์ต่อเนื่องเป็นเวลานาน

• ใช้ยาบางชนิด เช่น ยานอนหลับกลุ่มกดประสาท, ยาต้านซึมเศร้าบางชนิด หรือยาที่มีผลต่อระดับเกลือแร่ในร่างกาย

• ร่างกายขาดน้ำหรือสูญเสียแร่ธาตุมากเกินไป

• ใช้สารเสพติด เช่น โคเคน ซึ่งมีผลรุนแรงต่อระบบไฟฟ้าหัวใจ

          โรคใหลตายเป็นโรคที่พบไม่บ่อยนัก แต่สำหรับบุคคลที่มีปัจจัยดังต่อไปนี้ร่วมด้วย ถือว่ามีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นเป็นพิเศษ

• เพศชายมีความเสี่ยงมากกว่าเพศหญิง

• คนมีสมาชิกในครอบครัวที่อายุน้อย เช่น ต่ำกว่า 40-50 ปี หรือญาติสายเลือดเดียวกันเสียชีวิตกะทันหัน โดยไม่ทราบสาเหตุ

• คนที่มีคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG) แบบ Brugada pattern ซึ่งบ่งชี้ถึงความเสี่ยงต่อภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ 

• คนที่เคยตรวจพบว่ามีหัวใจห้องบนหรือห้องล่างเต้นผิดจังหวะชนิดรุนแรง

• คนที่เคยมีอาการหน้ามืดหรือหมดสติโดยไม่ทราบสาเหตุมาก่อน โดยเฉพาะในคนอายุน้อย และมักเป็นลมตอนที่ไม่ได้ทำกิจกรรมอะไร โดยก่อนหมดสติอาจมีอาการหัวใจเต้นผิดปกติร่วมด้วย หลังฟื้นจากอาการเป็นลม อาจมีอาการเบลอ หรือมีอาการคล้าย ชัก เช่น การเกร็ง หรือกระตุกของร่างกาย

• คนที่มีอาการผิดปกติอย่างชัดเจนในขณะนอนหลับ เช่น กระสับกระส่ายอย่างมาก หายใจติดขัด หายใจเฮือก หรือมีอาการเกร็ง เมื่อตื่นขึ้นมาแล้วมีอาการมึนงง หรือปวดศีรษะ

• คนที่มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการนอนกรน

• คนที่เคยรอดชีวิตจากอาการใหลตายมาก่อน

          ผู้ป่วยโรคใหลตายส่วนใหญ่อาจเสียชีวิตโดยไม่มีสัญญาณเตือนล่วงหน้า แต่บางรายอาจมีอาการบางอย่างที่บ่งชี้ถึงความผิดปกติของหัวใจมาก่อนได้ โดยควรสังเกตอาการเหล่านี้อย่างใกล้ชิด 

• ใจสั่น

• เจ็บหน้าอก

• เวียนศีรษะ

• วูบ เป็นลม หมดสติไปชั่วขณะ

• หายใจลำบาก หายใจหอบเฮือก

• มีอาการคล้ายชัก เช่น แขน-ขาเกร็ง หรือกระตุก

• มีเสียงหายใจครืดคราดคล้ายละเมอระหว่างนอนหลับ

          ทั้งนี้ ถ้าอาการนี้เกิดขึ้นนานก็อาจเสียชีวิต แต่บางคนก็รอดชีวิตได้หากอาการหัวใจเต้นผิดจังหวะหยุดเอง หรือได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม เช่น การช็อกหัวใจหรือการปั๊มหัวใจ

          ปัจจุบันยังไม่มียารักษาโรคนี้โดยเฉพาะ แต่สำหรับคนที่มีความเสี่ยง แพทย์จะใช้วิธีรักษาตามอาการแบบประคับประคองเพื่อลดความเสี่ยงการเสียชีวิต เช่น

• การฝังเครื่องกระตุกหัวใจอัตโนมัติ โดยหากหัวใจเต้นผิดจังหวะ เครื่องนี้จะปล่อยกระแสไฟเพื่อกระตุ้นให้หัวใจกลับมาทำงานโดยอัตโนมัติ

• การจี้หัวใจด้วยคลื่นวิทยุความถี่สูง (RFA) กับคนไข้ที่มีภาวะหัวใจห้องล่างเต้นพลิ้ว (Ventricular Fibrillation) เพื่อทำให้บริเวณดังกล่าวไม่ก่อให้เกิดภาวะการเต้นผิดจังหวะ

          เราคงไม่สามารถป้องกันโรคใหลตายได้ 100% ทว่าการหลีกเลี่ยงหรือลดปัจจัยกระตุ้นสามารถช่วยลดโอกาสเสี่ยงได้อย่างมีนัยสำคัญ เช่น 

• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณ และหลีกเลี่ยงสารเสพติดทุกชนิด

• พยายามนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ และจัดการกับความเครียดไม่ให้สะสม

• ไม่ควรใช้ยานอนหลับ ยาคลายเครียด หรือยาบางชนิดที่มีผลต่อหัวใจโดยไม่ปรึกษาแพทย์

• หากมีอาการเจ็บป่วยและมีไข้ ควรควบคุมอุณหภูมิร่างกายไม่ให้สูงเกินไป โดยใช้ยาลดไข้หรือการหมั่นเช็ดตัวเพื่อลดความร้อน

• สำหรับคนที่มีญาติสายตรงเสียชีวิตโดยไม่ทราบสาเหตุหรือมีความเสี่ยงอื่น ๆ ควรเข้ารับการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจเพื่อดูว่าเข้ากับลักษณะของ Brugada syndrome หรือไม่ หรือตรวจทางพันธุกรรม เพื่อดูการกลายพันธุ์ในสารพันธุกรรมที่เกี่ยวข้องกับโรค

• หากตรวจพบว่ามีความเสี่ยงสูง แพทย์อาจแนะนำให้ฝังเครื่องกระตุ้นหัวใจ เพื่อป้องกันภาวะหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน

• กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด อีกหนึ่งภัยเงียบในกลุ่มโรคหัวใจที่อาจตายได้กะทันหัน เช็กเลยใครเสี่ยงบ้าง
• กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบเฉียบพลัน อันตรายไหม อาการไหนเป็นสัญญาณเตือน !
• หัวใจเต้นผิดจังหวะ อาการเป็นอย่างไร รู้ก่อนสาย สาเหตุการตายเฉียบพลัน !
• หัวใจหยุดเต้นเฉียบพลัน เกิดจากอะไร ภาวะอันตรายถึงชีวิต !
• 10 พฤติกรรมเสี่ยงหัวใจวายเฉียบพลัน ทราบแล้วเปลี่ยนให้ทันก่อนหมดลมหายใจ !