การคุมกำเนิด 15 วิธีคุมกำเนิด ที่เลือกได้

หากยังไม่พร้อมจะมีบุตร เราก็สามารถเลือกวิธีคุมกำเนิดได้ตั้งหลายวิธี และวันนี้เรามาดูว่าแต่ละวิธีคุมกำเนิดจะมีข้อดี-ข้อเสียยังไงบ้าง

จริง ๆ แล้วการคุมกำเนิดไม่ได้มีแค่ยาคุมกำเนิดหรือถุงยางอนามัยเท่านั้นนะคะ แต่วิธีคุมกำเนิดยังมีอีกหลายวิธีด้วยกัน และเพื่อความชัดเจนวันนี้กระปุกดอทคอมจะมาไล่เรียงวิธีคุมกำเนิดแต่ละชนิดให้ได้ทราบ พร้อมด้วยข้อดี-ข้อเสียของวิธีคุมกำเนิดชนิดต่าง ๆ เริ่มกันเลย

1. นับระยะปลอดภัย

          วิธีคุมกำเนิดแบบนับระยะปลอดภัย หรือที่เรียกกันง่าย ๆ ว่า หน้า 7 หลัง 7 เป็นวิธีคุมกำเนิดแบบธรรมชาติ โดยจะนับระยะปลอดภัยในช่วง 7 วันก่อนประจำเดือนมาวันแรก และหลังจากมีประจำเดือนวันแรกไปอีก 7 วัน ซึ่งก็คือวันที่ไข่ไม่ตก จึงสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้โดยไม่ต้องกลัวการตั้งครรภ์ที่ไม่พร้อม

ข้อดี

     เป็นวิธีคุมกำเนิดแบบธรรมชาติ จึงไม่ส่งผลกระทบใด ๆ กับสุขภาพภายในของผู้หญิง

ข้อเสีย

     วิธีคุมกำเนิดแบบนับระยะปลอดภัยจะใช้ได้กับหญิงที่มีรอบเดือนปกติและมาตรงกันทุกเดือนเท่านั้น เพราะหากนับวันคลาดเคลื่อนไปเพียงวันเดียวก็มีโอกาสตั้งครรภ์สูงเลยทีเดียว

          - หน้า 7 หลัง 7 คืออะไร นับยังไง ไม่ท้องจริงหรือ ?

2. หลั่งนอกช่องคลอด

          เป็นการคุมกำเนิดแบบธรรมชาติอีกวิธีที่เป็นธรรมชาติมาก ๆ โดยให้ฝ่ายชายหลั่งอสุจินอกช่องคลอด ทว่าประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดด้วยวิธีนี้ค่อนข้างต่ำ เนื่องจากอาจมีน้ำอสุจิหลุดรอดระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ได้

ข้อดี

     ไม่เสี่ยงกับผลข้างเคียงใด ๆ เพราะเป็นวิธีคุมกำเนิดแบบธรรมชาติ

ข้อเสีย

     อัตราการตั้งครรภ์ค่อนข้างสูง เพราะในระหว่างมีเพศสัมพันธ์ น้ำเชื้ออสุจิก็อาจถูกหลั่งออกมา และหลุดเข้าไปผสมกับไข่ได้

3. วัดอุณหภูมิร่างกาย

          เป็นการตรวจวัดอุณหภูมิร่างกายเพื่อเช็กการตกไข่ของร่างกาย โดยวิธีการคือให้วัดอุณหภูมิร่างกายหลังตื่นนอนทันที และให้วัดในเวลาเดียวกันทุกวัน โดยหากพบว่าร่างกายมีการตกไข่ จะวัดอุณหภูมิร่างกายได้สูงขึ้น 0.5 องศาเซลเซียส เนื่องจากฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนถูกหลั่งออกมา ทั้งนี้ก็จะมีเพศสัมพันธ์โดยไม่เสี่ยงการตั้งครรภ์ได้ภายใน 3 วันหลังมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิร่างกาย

ข้อดี

     ไม่เสี่ยงอันตรายจากยาเพราะเป็นวิธีคุมกำเนิดแบบธรรมชาติ

ข้อเสีย

     มีความไม่แน่นอนค่อนข้างสูง โดยเฉพาะในกรณีมีไข้ และวิธีนี้ไม่สามารถบอกวันแรกของระยะปลอดภัยได้ด้วย

           - วิธีนับวันตกไข่ไม่ท้องหรือท้อง คำนวณนับวันไข่ตกง่าย ๆ

4. สังเกตมูกที่ปากมดลูก

          เมื่อร่างกายมีการหลั่งฮอร์โมนเอสโตรเจนออกมา บ่งบอกถึงภาวะไข่ตก ปากมดลูกจะมีมูกข้นเหนียวมากกว่าปกติ ดังนั้นเราจึงสามารถตรวจเช็กได้โดยการสอดนิ้วเข้าไปในช่องคลอด หากพบมูกมีลักษณะใสและลื่น (คล้ายไข่ขาวดิบ) และมีความเหนียวจนสามารถดึงเป็นเส้นได้ยาว ช่วงนี้ก็ไม่ควรมีเพศสัมพันธ์ จนกว่าจะถึง 4 วันหลังจากวันที่มูกยืดมากที่สุดจึงจะเป็นระยะปลอดภัย

ข้อดี

     ไม่อันตราย และไม่เสียค่าใช้จ่าย

ข้อเสีย

     ต้องตรวจเช็กทุกวัน และอาจมีการคลาดเคลื่อนได้สูง

5. ถุงยางอนามัยผู้ชาย

          นับเป็นวิธีคุมกำเนิดที่สะดวกและง่าย โดยถุงยางอนามัยจะป้องกันไม่ให้อสุจิเข้าไปเจอกับไข่ และในปัจจุบันถุงยางอนามัยก็มีให้เลือกใช้หลายรูปแบบ

ข้อดี

    ไม่มีผลข้างเคียง ที่สำคัญถุงยางอนามัยยังช่วยป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ด้วยนะคะ

ข้อเสีย

     ต้องอาศัยความร่วมมือกันทั้งสองฝ่าย โดยเฉพาะฝ่ายชายที่ต้องเป็นคนสวมถุงยางอนามัย นอกจากนี้หากสวมถุงยางอนามัยไม่ถูกวิธี อาจทำให้ถุงยางอนามัยฉีก ขาด หรือรั่วได้

          - วิธีใส่ถุงยางที่ถูกต้อง ใส่อย่างไรให้ปลอดภัย พร้อมรบในศึกรัก

6. ถุงอนามัยผู้หญิง

ปัจจุบันผู้หญิงก็มีถุงยางอนามัยให้ใช้ป้องกันการตั้งครรภ์และโรคติดต่อทางเพศเช่นกัน โดยลักษณะถุงยางอนามัยผู้หญิงจะคล้าย ๆ ถุงที่ปลายข้างหนึ่งตัน ตรงปากถุงและก้นถุงมีขอบเป็นวงแข็งกว่าส่วนอื่น เพื่อให้คงรูปร่างเอาไว้ เวลาใช้คือสอดอุปกรณ์เข้าไปในช่องคลอดก่อนมีเพศสัมพันธ์ ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดก็เทียบเท่าถุงยางอนามัยผู้ชาย

ข้อดี

ป้องกันการคั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ได้ และยังป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ด้วย

ข้อเสีย

หาซื้อได้ยากเพราะไม่มีจำหน่ายตามท้องตลาดทั่วไป

7. ยาคุมกำเนิด

          ยาคุมกำเนิดเป็นวิธีคุมกำเนิดที่ได้รับความนิยมพอสมควร เนื่องจากมีความสะดวกสบาย มีทั้งแบบฮอร์โมนรวม (เอสโตรเจนและโปรเจสติน) กับฮอร์โมนเดี่ยว (โปรเจสตินอย่างเดียว) โดยฤทธิ์ของยาคุมกำเนิดจะช่วยยับยั้งการตกไข่ ทำให้โอกาสในการตั้งครรภ์ลดน้อยลงนั่นเอง ทั้งนี้ยาเม็ดคุมกำเนิดจะมีแบบ 21 เม็ดและแบบ 28 เม็ดแล้วแต่ความสะดวกของแต่ละคน

ข้อดี

     นอกจากช่วยคุมกำเนิดแล้ว ยาคุมกำเนิดยังช่วยทำให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ ลดอาการปวดประจำเดือนและอาการ PMS และยาเม็ดคุมกำเนิดบางตัวยังช่วยเรื่องสิว รวมไปถึงเรื่องหน้ามันได้ด้วย

ข้อเสีย

     ต้องกินเป็นประจำ กินให้ตรงเวลา และบางคนอาจมีอาการข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ในช่วงแรก ๆ ของการกินยาคุมกำเนิด นอกจากนี้ยาคุมกำเนิดยังไม่เหมาะกับผู้ป่วยโรคหัวใจ โรคตับ หรือผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นมะเร็งเต้านม

          - วิธีกินยาคุม ไขข้อข้องใจ...กินยาคุมกำเนิดอย่างไรให้ถูกวิธี

8. ยาคุมแบบฉีด

ยาคุมแบบฉีดจะมีกลไกคล้าย ๆ ยาเม็ดคุมกำเนิด ช่วยยับยั้งการตกไข่และทำให้ผนังมดลูกบาง ไม่เอื้อต่อการตั้งครรภ์ ทั้งนี้ยาฉีดคุมกำเนิดจะมีให้เลือก 2 แบบด้วยกัน คือยาฉีดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยว และยาฉีดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม โดยยาฉีดคุมกำเนิดชนิดแรกจะคุมกำเนิดได้นาน 8-10 สัปดาห์ ส่วนยาฉีดชนิดฮอร์โมนรวมจะออกฤทธิ์ได้นาน 4 สัปดาห์

ข้อดี

เป็นวิธีคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพสูง ไม่ต้องกังวลเรื่องการกินยา เหมาะกับคนที่ขี้หลงขี้ลืม ลดโอกาสท้องนอกมดลูก ช่วยบรรเทาอาการ PMS และอาการปวดประจำเดือน ไม่มีผลต่อการทำงานของตับ

ข้อเสีย

ผลข้างเคียงของยาฉีดคุมกำเนิดอาจทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น ทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ มีภาวะกระดูกบาง และอาจมีภาวะเจริญพันธุ์ช้าในบางคน นอกจากนี้ยังต้องหมั่นไปฉีดยาคุมกำเนิดให้ตรงเวลา หากลืมนัดอาจป้องกันไม่ได้ผล และเมื่อหยุดฉีดยาไปแล้ว ต้องรออีกประมาณ 1 ปี ร่างกายจึงจะพร้อมมีบุตรได้

- การฉีดยาคุมกำเนิด ทางเลือกป้องกันการตั้งครรภ์ในผู้หญิง

9. ยาฝังคุมกำเนิด

          ยาฝังคุมกำเนิดเป็นวิธีคุมกำเนิดกึ่งถาวร โดยช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ได้นาน 3-5 ปี ด้วยการฝังตัวยาคุมกำเนิดไว้ใต้ผิวหนัง (บริเวณต้นแขนด้านใน) ฮอร์โมนโปรเจสตินในหลอดยาคุมกำเนิดจะช่วยยับยั้งการตกไข่ในรอบเดือน และทำให้มูกที่ปากมดลูกข้นเหนียวจนอสุจิผ่านเข้าโพรงมดลูกได้ยาก

ข้อดี

     มีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดสูงมาก สามารถคุมกำเนิดได้นานต่างจากการกินยาคุมกำเนิดหรือการฉีดยาคุมกำเนิด ลดโอกาสเกิดภาวะท้องนอกมดลูก และยังสามารถใช้ได้กับสตรีที่ให้นมบุตร นอกจากนี้หลังถอดยาฝังคุมกำเนิดแล้วก็สามารถกลับสู่ภาวะเจริญพันธุ์ได้เร็วกว่ายาฉีดคุมกำเนิด

     ขณะเดียวกันยาฝังคุมกำเนิดยังช่วยลดอาการปวดประจำเดือน ลดภาวะประจำเดือนมามาก และอาจช่วยป้องกันโรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกได้ ที่สำคัญวัยรุ่นหญิงอายุ 10-20 ปี สามารถเข้ารับการฝังยาคุมกำเนิดฟรีได้ที่โรงพยาบาลรัฐทั่วประเทศด้วยนะคะ

ข้อเสีย

     มีผลให้เลือดออกกะปริบกะปรอยหลังฝังยาคุมกำเนิด หรืออาจมีอาการระคายเคือง ปวด บวมแดงบริเวณผิวหนังที่ฝังยาเข้าไป แต่อาการจะเป็นแค่ระยะเวลาสั้น ๆ เท่านั้น นอกจากนี้อาจมีน้ำหนักตัวขึ้น สิวขึ้น ปวดศีรษะ เจ็บเต้านม และอารมณ์แปรปรวนหลังฝังยาคุมกำเนิดในบางราย

          - มารู้จักยาฝังคุมกำเนิด วิธีคุมกำเนิดที่วัยรุ่นฝังได้ฟรี หยุดปัญหาท้องไม่พร้อม !

10. แผ่นแปะคุมกำเนิด

แผ่นแปะคุมกำเนิดเป็นวิธีคุมกำเนิดที่ให้ประสิทธิภาพสูงอีกวิธีหนึ่ง โดยในแผ่นแปะคุมกำเนิดจะมีฮอร์โมนรวมคล้ายยาคุมกำเนิดชนิดเม็ด แต่ใช้แปะผิวหนังแทนการรับประทาน ทั้งนี้ตัวยาจะซึมผ่านเข้าสู่ผิวหนังไปยังกระแสเลือดโดยตรง ไม่ผ่านระบบทางเดินอาหาร ส่งผลให้ระดับฮอร์โมนในเลือดคงที่มากกว่าการรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดทั่วไป

ข้อดี

มีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดอยู่ที่ร้อยละ 99.12 เหมาะกับสาว ๆ ที่มักจะลืมกินยาคุมบ่อย ๆ และแผ่นแปะคุมกำเนิดมีผลข้างเคียงค่อนข้างน้อยด้วยล่ะค่ะ หลังเลิกใช้ก็พร้อมตั้งครรภ์ได้ทันที

ข้อเสีย

     ต้องคอยเปลี่ยนแผ่นยาทุก 7 วัน และไม่เหมาะจะใช้กับผู้หญิงที่มีน้ำหนักตัวเกิน 90 กิโลกรัม ผู้หญิงสูบบุหรี่ก็ไม่ควรใช้ เพราะอาจกระตุ้นให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจได้ รวมไปถึงผู้มีโรคประจำตัว เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคตับ ก็ไม่ควรใช้แผ่นแปะคุมกำเนิด

     นอกจากนี้แผ่นแปะคุมกำเนิดยังมีผลข้างเคียง เช่น เจ็บตึงหน้าอก คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน ปวดศีรษะ น้ำหนักตัวขึ้น ความต้องการทางเพศลดลง เลือดออกกะปริบกะปรอย เป็นต้น รวมทั้งอาจมีอาการคันตรงตำแหน่งที่แปะ แต่อาการคันจะทุเลาไปเองภายในไม่กี่วัน

          - แผ่นแปะคุมกำเนิด ทางเลือกคุมกำเนิดที่สาว ๆ ควรรู้ไว้

11. ห่วงอนามัย

          ห่วงอนามัยหรือห่วงคุมกำเนิดเป็นวิธีคุมกำเนิดกึ่งถาวรอีกวิธีหนึ่งที่ให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดได้ดี และในปัจจุบันก็มีห่วงอนามัยให้เลือกใช้หลายรูปแบบ ทั้งแบบเคลือบฮอร์โมนโปรเจสติน และไม่มีฮอร์โมนเคลือบ ซึ่งการเลือกใช้ห่วงอนามัยจะคำนึงถึงความเหมาะสมของแต่ละบุคคล ทั้งนี้กลไกการทำงานของห่วงอนามัยจะอาศัยความเป็นพิษของวัสดุที่อยู่ในห่วงอนามัย โดยความเป็นพิษที่ว่าจะส่งผลโดยตรงต่อตัวอสุจิ ทำให้อสุจิไม่สามารถปฏิสนธิกับไข่ได้นั่นเอง

ข้อดี

     สามารถคุมกำเนิดได้นานหลายปี (3-5 ปี) ขึ้นอยู่กับชนิดของห่วงอนามัย ไม่ต้องกินยาทุกวัน หรือไปฉีดยาคุมทุก ๆ 3 เดือน ไม่มีผลต่อน้ำหนักตัว ไม่คลื่นไส้อาเจียน ไม่ส่งผลต่อการเกิดสิว ฝ้า

ข้อเสีย

     ต้องหมั่นตรวจเช็กสายห่วงคุมกำเนิดอย่างสม่ำเสมอ เพราะอาจมีการเลื่อนหลุดของห่วงคุมกำเนิดได้

12. วงแหวนคุมกำเนิด

วงแหวนคุมกำเนิดมีลักษณะเป็นวงแหวนที่นุ่ม ใส และยืดหยุ่นได้ ขนาดวงแหวนคุมกำเนิดมีความกว้าง 54 มิลลิเมตร หนา 4 มิลลิเมตร โดยวงแหวนจะถูกใส่ไว้ในช่องคลอดนาน 3 สัปดาห์ต่อรอบ โดยช่วง 1 สัปดาห์ที่ไม่ได้ใส่วงแหวนคุมกำเนิดจะเป็นช่วงที่มีประจำเดือน ทั้งนี้วงแหวนคุมกำเนิดจะหลั่งฮอร์โมนรวมเพื่อขัดขวางการปฏิสนธิของไข่กับน้ำอสุจิตลอดระยะเวลา 21 วัน

ข้อดี

ผลข้างเคียงน้อย พอ ๆ กับยาเม็ดคุมกำเนิด ไม่ต้องกังวลเรื่องลืมกิน เหมาะกับสาว ๆ ที่ขี้ลืม

ข้อเสีย

อาจมีอาการข้างเคียง เช่น เกิดการระคายเคืองช่องคลอด หรือมีตกขาวมากขึ้นได้ การซื้อหาค่อนข้างยุ่งยากเพราะต้องมีใบสั่งยาจากแพทย์

13. ทำหมันหญิง

การทำหมันเป็นวิธีคุมกำเนิดแบบถาวร โดยการทำหมันผู้หญิงจะทำโดยการผูกและตัดท่อนำไข่ทั้งสองข้าง เป็นการตัดขาดการตกไข่อย่างเด็ดขาด ทั้งนี้การทำหมันสามารถทำได้ตั้งแต่หลังคลอด ซึ่งจะเรียกว่าการทำหมันเปียก แต่หากทำระยะหลังคลอดไปแล้วจะเรียกว่าทำหมันแห้ง

- ทำหมันหญิงแล้วยังท้องได้ไหม มาดูวิธีทำหมันหญิงป้องกันป่องไม่ตั้งใจ

14. ทำหมันชาย

สำหรับการทำหมันชายจะใช้วิธีผูกและตัดท่อนำไข่ทั้งสองข้างในถุงอัณฑะ โดยสามารถทำได้ตลอดเวลา ไม่ต้องนอนพักโรงพยาบาล

- ทำหมันชาย ไม่น่ากลัวอย่างที่คิด

15. ยาคุมฉุกเฉิน

          ยาคุมฉุกเฉินหรือยาคุมกำเนิดหลังมีเพศสัมพันธ์ เป็นวิธีคุมกำเนิดในกรณีฉุกเฉินจริง ๆ ตามชื่อ เช่น ในกรณีที่ถุงยางอนามัยรั่ว ฉีก ขาด หรือโดนกระทำชำเรา เป็นต้น โดยยาคุมฉุกเฉินจะมีฮอร์โมนเพศหญิงมากกว่ายาคุมกำเนิดปกติถึง 2 เท่า ทั้งนี้ก็เพื่อให้ตัวยามีประสิทธิภาพมากพอจะไปรบกวนการตกไข่ ทำให้โอกาสที่ไข่กับอสุจิมาเจอกันจนปฏิสนธิเป็นตัวอ่อนทารกนั้นมีโอกาสลดน้อยลง ดังนั้นการกินยาคุมฉุกเฉินจึงควรกินหลังมีเพศสัมพันธ์โดยเร็วที่สุด อย่างไรก็ตาม ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินจะไม่รบกวนการฝังตัวของไข่ที่เกิดขึ้นเรียบร้อยแล้ว ซึ่งหมายความว่าไม่มีฤทธิ์ให้เกิดภาวะแท้งได้นะคะ

ข้อดี

     ช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ในกรณีที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ตั้งใจ เช่น เมาแล้วพลาด หรือถูกข่มขืน เป็นต้น

ข้อเสีย

     ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดไม่คงที่ ขึ้นอยู่กับระยะเวลาที่กิน นอกจากนี้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินยังมีผลข้างเคียงมาก เช่น อาจเป็นสาเหตุให้มีเลือดออกกะปริบกะปรอย และหากกินบ่อยครั้งอาจเสี่ยงภาวะท้องนอกมดลูกได้ค่อนข้างสูง ไม่ควรกินเกิน 2 ครั้ง (4 เม็ด) ภายใน 1 เดือน

          - ยาคุมฉุกเฉินกับ 5 เรื่องที่สาว ๆ ควรรู้

          - ยาคุมฉุกเฉิน ห้ามกินเกิน 2 ครั้งในชีวิต จริงหรือเปล่า ?!

          นอกจากวิธีคุมกำเนิดเหล่านี้แล้ว ในอนาคตยังอาจมียาคุมกำเนิดผู้ชาย รวมไปถึงเจลคุมกำเนิดสำหรับผู้ชายเพิ่มมาอีกด้วยนะคะ เรียกได้ว่าวิธีคุมกำเนิดมีให้เลือกใช้หลายแนวทางกันเลยแหละ

          - เจลคุมกำเนิดผู้ชาย นวัตกรรมใหม่ที่ใกล้จะเป็นความจริง !

ขอบคุณข้อมูลจาก
เฟซบุ๊กใกล้มิตรชิดหมอ
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
เลิฟแคร์สเตชั่น

15 วิธีคุมกำเนิด และข้อดี-ข้อเสีย ไม่พร้อมป่องก็ป้องกันได้ด้วยวิธีเหล่านี้