10 โรคที่มากับน้ำท่วม อาการแบบไหนต้องระวัง พร้อมวิธีดูแลตัวเองเบื้องต้น

           โรคน้ำกัดเท้า เกิดจากการที่เท้าสัมผัสน้ำสกปรกเป็นเวลานาน ทำให้ผิวหนังเปื่อยจนเชื้อโรคต่าง ๆ ซึมเข้าได้ง่าย ทั้งเชื้อราและแบคทีเรีย รวมทั้งการใส่รองเท้าที่อับชื้นหรือล้างเท้าไม่สะอาดหลังลุยน้ำท่วม ส่งผลให้เกิดการอักเสบ คัน แสบ และลุกลามได้หากไม่รีบรักษา

อาการโรคน้ำกัดเท้า 

• คัน แสบ หรือระคายเคืองบริเวณเท้า

• ผิวหนังลอก เปื่อย มือแตกระแหง หรือเป็นขุย

• แดง บวม หรือเจ็บขณะเดิน

• ในรายอักเสบมากอาจมีตุ่มน้ำ หนอง หรือน้ำเหลืองไหล

• หากติดเชื้อแบคทีเรีย ผื่นที่เท้าจะบวมแดง ร้อน มีหนอง ปวด กดเจ็บ อาจมีไข้ร่วมด้วย

• หากติดเชื้อรา ผิวหนังจะมีขุยขาวเปียก ลอกเป็นวง ๆ มีกลิ่นเหม็น และมีอาการคัน อาจมีตุ่มน้ำเล็ก ๆ ขึ้นด้วย

วิธีรักษาน้ำกัดเท้า

          ล้างเท้าด้วยสบู่และน้ำสะอาด จากนั้นเช็ดให้แห้งสนิท โดยเฉพาะซอกนิ้วเท้า จากนั้นทายารักษาตามอาการ ทั้งนี้ หากไม่แน่ใจว่าติดเชื้อราหรือติดเชื้อแบคทีเรียร่วมด้วยหรือไม่ ควรไปพบแพทย์ก่อน เพราะจะไม่สามารถใช้ยาสเตียรอยด์ทาได้ 

วิธีป้องกันน้ำกัดเท้า

          สิ่งสำคัญที่สุดคือการหลีกเลี่ยงการสัมผัสน้ำสกปรก ด้วยการสวมรองเท้าบูทยางกันน้ำทุกครั้งที่จำเป็นต้องลุยน้ำ ห้ามเดินเท้าเปล่าเด็ดขาด และเมื่อขึ้นจากน้ำแล้วต้องรีบล้างเท้าด้วยสบู่และน้ำสะอาดทันที จากนั้นเช็ดเท้าให้แห้งสนิท โดยเน้นซอกนิ้วเท้าเป็นพิเศษ และใช้แป้งฝุ่นช่วยดูดซับความชื้น  
 

          โรคตาแดง เป็นอาการอักเสบของเยื่อบุตาขาวที่พบได้บ่อยมาก โดยเฉพาะในช่วงที่มีฝุ่น น้ำสกปรก น้ำท่วม หรือคนอยู่ใกล้ชิดกันมาก โรคนี้ติดต่อได้ง่ายจากการสัมผัส น้ำตา ขี้ตา หรือใช้ของร่วมกัน เช่น ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดตัว และเครื่องสำอาง

อาการของโรคตาแดง

• ตาแดง หรือตาเป็นเลือดฝาด

• คันตา แสบตา ระคายเคือง

• น้ำตาไหลมาก

• ขี้ตาเหนียว สีขาว เหลือง หากมีสีเขียวมักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย

• หนังตาบวม

• ลืมตาไม่เต็มเพราะเจ็บหรือแสบ

วิธีรักษาโรคตาแดง

          ห้ามขยี้ตาเด็ดขาด ควรประคบตาด้วยน้ำสะอาดหรือน้ำเกลือ หรือหยอดน้ำตาเทียมเพื่อลดการระคายเคืองได้ แต่หากตาแดงเพราะติดเชื้อแบคทีเรียควรพบแพทย์เพื่อรับยาปฏิชีวนะมาหยอดตาฆ่าเชื้อ

วิธีป้องกันโรคตาแดง

          พยายามล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่และน้ำสะอาดหรือใช้เจลแอลกอฮอล์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งก่อนสัมผัสดวงตาหรือใบหน้า ห้ามขยี้ตาโดยเด็ดขาด และควรหลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์ส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น เช่น ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดตัว หรือเครื่องสำอาง นอกจากนี้ ควรงดการเล่นน้ำหรือแช่น้ำท่วมขัง และหากมีคนในครอบครัวเป็นตาแดง ควรแยกของใช้ส่วนตัวและระมัดระวังเป็นพิเศษเพื่อป้องกันการแพร่เชื้อ
 

          โรคฉี่หนู หรือ Leptospirosis เป็นโรคติดเชื้อแบคทีเรียที่พบได้บ่อยในช่วงน้ำท่วม โดยเชื้อจะมากับปัสสาวะของสัตว์ที่ติดเชื้อและปะปนอยู่ในน้ำหรือดินชื้น คนที่ต้องลุยน้ำ แช่น้ำ หรือมีแผลตามร่างกายจะเสี่ยงติดเชื้อได้ง่ายกว่าปกติ ทำให้โรคนี้เป็นหนึ่งในโรคสำคัญที่ต้องระวังในช่วงที่มีน้ำท่วมขังยาวนาน

อาการของโรคฉี่หนู

• มีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ คือ ไข้สูง หนาวสั่น ปวดศีรษะมาก 

• ปวดเมื่อยกล้ามเนื้ออย่างรุนแรง โดยเฉพาะน่อง โคนขา หลัง และหน้าท้อง

• ตาแดง ปวดเบ้าตา  

• ต่อมน้ำเหลืองโต 

• มีจ้ำเลือดตามผิวหนัง บางรายมีผื่นตามตัว

• หากเป็นมากจะมีอาการม่านตาอักเสบ จอตาอักเสบ น้ำตาไหล สู้แสงไม่ได้ มีอาการเหลือง (ดีซ่าน) และรุนแรงถึงขั้นเพ้อ ไม่รู้สึกตัว หายใจลำบาก กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ อวัยวะภายในล้มเหลวหลายระบบถึงขั้นเสียชีวิตได้เลย 

วิธีรักษาโรคฉี่หนู

          ควรให้ยาปฏิชีวนะ เช่น ยาเพนิซิลลิน หรือดอกซีไซคลิน โดยเร็วที่สุดหลังจากมีอาการ และรับประทานติดต่อกันอย่างน้อย 7 วัน แต่ถ้ามีอาการรุนแรง แพทย์จะให้พักรักษาตัวที่โรงพยาบาล และฉีดยาปฏิชีวนะเข้ากระแสเลือดโดยตรง ทั้งนี้ ผู้ป่วยโรคนี้จะมีอยู่ประมาณร้อยละ 5-15 ที่ติดเชื้อรุนแรงจนทำให้เสียชีวิตได้

วิธีป้องกันโรคฉี่หนู

          ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสน้ำท่วมขังหรือดินโคลนโดยตรง เพื่อป้องกันโรคฉี่หนู แต่หากจำเป็นต้องลุยน้ำให้สวมรองเท้าบูทยางยาวกันน้ำ และในกรณีที่มีบาดแผล รอยถลอก หรือรอยขีดข่วนบนผิวหนังต้องปิดแผลด้วยพลาสเตอร์กันน้ำก่อนสวมบูท เพื่อป้องกันเชื้อเข้าสู่ร่างกาย ทันทีที่ขึ้นจากน้ำให้รีบล้างมือและเท้าให้สะอาดด้วยสบู่และน้ำ แล้วเช็ดให้แห้งสนิททันที 
 

          อุจจาระร่วง และอหิวาตกโรค เป็นโรคติดเชื้อทางเดินอาหารที่ติดต่อได้อย่างรวดเร็วผ่านน้ำดื่ม อาหาร หรือสิ่งปนเปื้อนจากมือผู้ป่วยสู่ผู้อื่น หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีอาจทำให้เสียชีวิตได้ภายในไม่กี่ชั่วโมงจากภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรง

อาการของอุจจาระร่วงและอหิวาตกโรค

• ท้องเสียรุนแรงและถ่ายเป็นน้ำเหมือนน้ำซาวข้าว หรือมีมูกเลือดปน แต่มีเนื้ออุจจาระน้อย มีกลิ่นเหม็นคาว บางรายอาจปวดท้อง

• อาจมีคลื่นไส้ อาเจียนหลายครั้ง

• กระหายน้ำมากและปากแห้ง

• ผิวหนังเหี่ยวย่น ใบหน้าและมือเท้าเย็น

• ในรายรุนแรงอาจเกิดภาวะช็อกจากการขาดน้ำ และเสียชีวิตได้

วิธีรักษาอุจจาระร่วงและอหิวาตกโรค

          ต้องให้สารละลายน้ำเกลือ ORS ทันทีเพื่อชดเชยน้ำและเกลือแร่ที่สูญเสียไป ในรายที่รุนแรงและติดเชื้อแบคทีเรีย แพทย์อาจให้ยาปฏิชีวนะเพื่อช่วยลดระยะของโรคให้สั้นลง ลดการสูญเสียน้ำ ตลอดจนลดระยะของการแพร่เชื้อลง 

วิธีป้องกันอุจจาระร่วงและอหิวาตกโรค

          ยึดหลัก "กินร้อน ช้อนกลาง ล้างมือ" เลือกรับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่และร้อนจัด และดื่มน้ำสะอาดที่ผ่านการต้มจนเดือด หรือน้ำบรรจุขวดที่ได้มาตรฐานเท่านั้น หมั่นล้างมือด้วยสบู่และน้ำสะอาดบ่อย ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งก่อนเตรียมอาหาร ก่อนรับประทานอาหาร และหลังการขับถ่ายหรือสัมผัสสิ่งสกปรก นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการใช้น้ำท่วมขังในการประกอบอาหารหรือแปรงฟัน เพื่อป้องกันการรับเชื้อเข้าสู่ร่างกาย
 

          แม้ไทฟอยด์ไม่ใช่โรคน้ำท่วมโดยตรง แต่เมื่อเกิดน้ำท่วมยังส่งผลให้ระบบน้ำสะอาดและสุขาภิบาลเสียหาย ทำให้เชื้อแบคทีเรียซัลโมเนลลา ไทฟี (Salmonella typhi) ที่อยู่ในอุจจาระของผู้ป่วยปนเปื้อนน้ำหรืออาหาร และติดต่อสู่คนอื่นได้ง่าย

อาการของโรคไทฟอยด์

• มีไข้สูงลอย 38-40 องศาเซลเซียส

• หนาวสั่น ปวดศีรษะ

• ปวดเมื่อยตามตัว

• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย

• เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน

• ท้องอืด แน่นท้อง

• อาจมีอาการท้องผูก หรือถ่ายอุจจาระเหลว จนถึงอุจจาระร่วงได้

• ลิ้นเป็นฝ้า 

• บางรายมีผื่นสีชมพูจางบนลำตัว

• ปวดหลัง

• ชีพจรเต้นช้า

• ซึม

• หากมีภาวะแทรกซ้อนอาจทำให้เกิดลำไส้ทะลุ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นฝีในสมอง ปอดบวม หรือช็อกจนถึงแก่ชีวิตได้

วิธีรักษาโรคไทฟอยด์

          รับประทานยาปฏิชีวนะตามคำสั่งแพทย์ รวมทั้งชดเชยน้ำและเกลือแร่ ในผู้ป่วยที่มีอาการอาเจียนหรือท้องเสียรุนแรง แต่หากมีภาวะแทรกซ้อนต้องรักษาในโรงพยาบาลทันที

วิธีป้องกันโรคไทฟอยด์

          เพื่อป้องกันโรคติดเชื้อในระบบทางดินอาหาร ควรบริโภคเฉพาะอาหารที่ปรุงสุกใหม่และร้อนจัดเท่านั้น รวมทั้งดื่มน้ำสะอาดที่ผ่านการฆ่าเชื้อมาแล้ว และใช้หลักการล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่และน้ำสะอาดทุกครั้งก่อนรับประทานอาหาร ก่อนเตรียมอาหาร และหลังเข้าห้องน้ำ 
 

          ไข้เลือดออกเกิดจากเชื้อไวรัสเดงกี (Dengue virus) ซึ่งแพร่โดยยุงลาย โดยเฉพาะช่วงน้ำท่วมและน้ำขัง หลังน้ำลดถือเป็นสภาวะที่ยุงแพร่พันธุ์ได้รวดเร็ว ทำให้ความเสี่ยงของไข้เลือดออกเพิ่มขึ้นอย่างมาก แม้ไข้เลือดออกส่วนใหญ่สามารถหายได้เอง แต่บางรายอาจเกิดภาวะรุนแรงจนเสียชีวิต หากไม่ได้รับการรักษาและสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด

อาการของโรคไข้เลือดออก

• ไข้สูงลอย 39-40 องศาเซลเซียส 

• หน้าแดง 

• ปวดศีรษะ 

• ปวดกระบอกตา

• ปวดข้อและปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ

• มีจุดเลือดออกตามตัว

• คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร

• ในรายรุนแรงอาจเกิด เลือดออกตามไรฟัน ผื่นช้ำ หรือมีเลือดออกในอวัยวะ

• หากมีอาการช็อกหรือเลือดออกมากต้องรีบพบแพทย์ทันที

วิธีรักษาโรคไข้เลือดออก

          รักษาตามอาการโดยพักผ่อนและดื่มน้ำมาก ๆ ให้สารละลายเกลือแร่ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ ร่วมกับกินยาลดไข้อย่างพาราเซตามอล (ห้ามใช้แอสไพรินเด็ดขาด) หมั่นเฝ้าสังเกตอาการรุนแรง ถ้ามีอาการปวดท้อง ปัสสาวะน้อยลง กระสับกระส่าย มือเท้าเย็น โดยเฉพาะในช่วงไข้ลด ต้องรีบนำส่งโรงพยาบาลทันที 

วิธีป้องกันโรคไข้เลือดออก

          กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายตามภาชนะต่าง ๆ รวมทั้งป้องกันตัวเองไม่ให้ถูกยุงกัด โดยการทายากันยุง และนอนในมุ้งทั้งกลางวันและกลางคืน โดยเฉพาะในพื้นที่พักพิงชั่วคราว
 

          น้ำท่วมไม่เพียงสร้างความเสียหายต่อบ้านเรือนหรือทรัพย์สิน แต่ยังเป็นตัวกระตุ้นความเครียดและปัญหาสุขภาพจิตให้กับผู้ที่ประสบภัยโดยตรง  หากไม่ได้รับการดูแลอาจลุกลามเป็นโรคเครียดรุนแรงหรือภาวะซึมเศร้าได้

อาการของโรคเครียด

• วิตกกังวล ซึมเศร้า 

• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิด ฉุนเฉียวง่าย

• นอนไม่หลับ 

• ปวดหัว 

• ปวดกล้ามเนื้อ

• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย

• เบื่ออาหาร หรือรับประทานแล้วท้องอืด อาหารไม่ย่อย

• มีปัญหาในการทำงานหรือเรียน

• คิดซ้ำเรื่องเหตุการณ์น้ำท่วม หวาดระแวง หรือกลัวซ้ำเหตุการณ์

วิธีดูแลแลจิตใจเมื่อเกิดความเครียด

• ตั้งสติมองทุกปัญหาว่ามีทางแก้ไข และจัดการปัญหาทีละขั้นทีละตอน ไม่จมไปกับปัญหาที่ยังแก้ไขอะไรไม่ได้

• พยายามค้นหาแหล่งสร้างกำลังใจให้กับตัวเอง ได้แก่ ความผูกพันกับครอบครัว ความศรัทธาทางศาสนา

• ฝึกหายใจคลายเครียด โดยหายใจเข้า-ออกช้า ๆ 2-3 นาที เพื่อทำให้ออกซิเจนเข้าสู่สมองแล้วความเครียดจะลดลง

• พักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อย วันละ 6-8 ชั่วโมง จะช่วยให้มีการตัดสินใจที่ดีขึ้น

• บริหารร่างกายด้วยการยืดเหยียดในท่าที่ผ่อนคลายจะช่วยให้การนอนหลับได้ดีขึ้น

• หมั่นพูดคุยกับคนรอบข้าง เพื่อระบายความรู้สึกที่อัดแน่นในใจ ไม่เก็บปัญหาไว้คนเดียว

• แบ่งเวลาทำสมาธิ สวดมนต์ไหว้พระ สร้างความสงบให้จิตใจ

• จำกัดการรับฟังข่าวสารเกี่ยวกับภัยพิบัติมากเกินไปเพื่อไม่ให้เกิดความวิตกกังวลสะสม

• หลีกเลี่ยงการใช้สุราหรือสารเสพติดในการจัดการความเครียดความทุกข์ใจ

• หากเกิดความเครียดรุนแรงจนกระทบการใช้ชีวิต ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต